Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen
Nasza Przeszłość

Bd. 139 (2023): Nasza Przeszłość

Artykuły

Fundacje sakralne wojewody smoleńskiego Aleksandra Korwin Gosiewskiego

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2023.139.129-163  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 2023-06-30

Abstract

W artykule przedstawiono działalność fundacyjną wojewody smoleńskiego Aleksandra Korwin Gosiewskiego, podejmowaną na rzecz rozszerzania wiary katolickiej na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, a także w celu budowania prestiżu rodu Gosiewskich w kontekście jego magnackich aspiracji.

Literaturhinweise

  1. Hylzen J., Inflanty w dawnych swych i wielorakich aż do wieku naszego dziejach i rewolucjach […], Wilno 1750. [Google Scholar]
  2. Krzyczewski K., Pamiątka nieśmiertelna sławney pamięci […] Jerzemu Corwinowi Gąsiewskiemu od cnót wieku iego własnych, na żałobnych pyramidach, w wieczności poświęcona, a Wielmożnemu […] Alexandro-wi Corwinowi Gąsiewskiemu […] smętnemu rodzicowi na utulenie żalu ofiarowana, [b.m.] 1622 [Google Scholar]
  3. Kunowski J., Ekspedycja inflantska 1621 roku, oprac. W. Walczak i K. Łopatecki, Białystok 2007. [Google Scholar]
  4. Prawa konstytucye y przywileie Krolestwa Polskiego, y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y wszystkich prowincyi należących: na walnych seymiech koronnych od seymu wiślickiego roku pańskiego 1347 aż do ostatniego seymu uchwalone, t. 3: ab anno 1609 ad annum 1640, Warszawa 1735; t. 5: ab anno 1669 ad annum 1697, Warszawa 1738. [Google Scholar]
  5. Poczobut-Odlanicki J., Pamiętnik (1640–1684), Warszawa 1877. [Google Scholar]
  6. Starowolski Sz., Monumenta Sarmatarum, viam universæ carnis ingressorum, Kraków 1655. [Google Scholar]
  7. Zbiór dyplomatów rządowych i aktów prywatnych posługujących do rozjaśnienia dziejów Litwy i złączonych z nią krajów (od 1387 do 1710 r.), t. 1, Wilno 1858. [Google Scholar]
  8. Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, cz. 1: Wielkie Księstwo Litewskie, t. 2: Województwa brzesko–litewskie, nowogródzkie, Wrocław 1993. [Google Scholar]
  9. Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, t. 4, Warszawa 1886. [Google Scholar]
  10. Baliulis A. Iš Kupiškio bažnyčios ir parapijos istorijos, [w:] Kupiškio kraštas, Vilnius, 1997, p. 65–74. [Google Scholar]
  11. Baranowski A., Fundacje i fundatorzy architektury sakralnej w Inflantach XVII i XVIII w., „Kwartalnik Archi-tektury i Urbanistyki” 41/1, 1996, s. 3–15. [Google Scholar]
  12. Baranowski A., Między Rzymem a Wilnem. Magnackie fundacje sakralne w Wielkim Księstwie Litewskim w czasach kontrreformacji na tle polityki dynastycznej w Europie Środkowej, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  13. Baranowski A., Rola zakonów w rozwoju oblicza miast i regionów dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Lituano-Slavica Posnaniensia: studia historica” 5, 1991, s. 81-94. [Google Scholar]
  14. Biržys P., Lietuvos miestai ir miesteliai, t. 1: Alytaus apskritis, Kaunas 1931. [Google Scholar]
  15. Boberski W., Architektura kościoła i kolegium jezuitów w Witebsku, „Roczniki humanistyczne” 50, z. 4, 2002, s. 323–366. [Google Scholar]
  16. Boniecki A., Herbarz Polski, cz. 1: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, t. 6, War-szawa 1903. [Google Scholar]
  17. Borkowska M., Miscellanea brygitańskie: składkowa fundacja w Brześciu, „Nasza Przeszłość” 91, 1991, s. 331–340. [Google Scholar]
  18. Borkowska M., Panny siostry w świecie sarmackim, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  19. Borkowska M., Zakony żeńskie w Polsce w epoce nowożytnej, Lublin 2010. [Google Scholar]
  20. Borkowska M., Zakony żeńskie w Polsce w okresie potrydenckim, [w:] Zakony i klasztory w Europie Środkowo–Wschodniej X–XX wiek, red. H. Gapski, J. Kłoczowski, Lublin 1999, s. 197–243. [Google Scholar]
  21. Borkowska M., Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Warszawa 1996. [Google Scholar]
  22. Brodacki J., Jeszcze o granicy zachodniej powiatu smoleńskiego, https://smolenscium.alchymista.pl/jeszcze-o-granicy-zachodniej-powiatu-smolenskiego, 2018, dostęp 30.11.2022. [Google Scholar]
  23. Brodacki J., Zapis Aleksandra Gosiewskiego dla jezuitów witebskich, https://smolenscium.alchymista.pl/zapis-aleksandra-gosiewskiego-dla-jezuitow-witebskich, 2013, dostęp 30.11.2022. [Google Scholar]
  24. Czyż A., O inwestycjach budowlanych Wazów w Wilnie, „Rocznik Lituanistyczny” 7, 2021, s. 211–228. [Google Scholar]
  25. Dubonis A., Antanavičius D., Ragauskienė R., Šmigelskytė-Stukienė R., The Lithuanian Metrica: History and Research, Boston 2020. [Google Scholar]
  26. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, red. L. Grzebień, Kraków 1996. [Google Scholar]
  27. Gawlikowska-Świechowska E., Kościół Świętej Trójcy w Wołczynie, „Kronika Zamkowa” 32, 1995, s. 52–59. [Google Scholar]
  28. Gawlikowska-Świechowska E., Wołczyn Stanisława Augusta, Warszawa 1993. [Google Scholar]
  29. Giżycki J., Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół od niej zależnych, Kraków 1905. [Google Scholar]
  30. Giżycki J., Zniesione kościoły i klasztory rzymsko-katolickie przez rząd rosyjski w wieku XIX–tym w diecezji łuckiej, żytomierskiej i kamienieckiej (gub. wołyńskiej, kijowskiej i podolskiej), „Nowa Polonia Sacra”, Kra-ków 1928, s. 1–312. [Google Scholar]
  31. Gosiewski J., Biskup smoleński Bogusław Korwin Gosiewski (1669–1744): zarys biografii, „Rocznik Lituani-styczny”, artykuł w trakcie recenzji. [Google Scholar]
  32. Gryko B., Fundacje sakralne Kazimierza Leona Sapiehy. Kontynuacja budowy prestiżu Lwa Sapiehy?, [w:] Nad społeczeństwem staropolskim, t. 1: Kultura – instytucje – gospodarka w XVI–XVIIII stuleciu, red. K. Łopa-tecki, W. Walczak, Białystok 2007, s. 403–414. [Google Scholar]
  33. Gryko-Andrejuk B., Okoliczności i motywy sakralnych fundacji sapieżyńskich w XVII wieku, „Studia podlaskie” 20, 2012, s. 75–89. [Google Scholar]
  34. Gryko-Andrejuk B., Typologia obiektów sakralnych fundacji sapieżyńskich w Wielkim Księstwie Litewskim na przełomie XVI i XVII w., „Białostockie Teki Historyczne” 10, 2012, s. 59–78. [Google Scholar]
  35. Herbst S., Gosiewski Aleksander, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław 1960, s. 339–340. [Google Scholar]
  36. Jankowski C., Powiat oszmiański. Materjały do dziejów ziemi i ludzi, cz. 2, Petersburg 1897. [Google Scholar]
  37. Jučas M., Lietuvos parapijų fundacijos XV–XVIII a. (Vilniaus vyskupija), „Lietuvių katalikų mokslo akademijos metraštis” 26, 2005, s. 13–44. [Google Scholar]
  38. Jurkiewicz J., Osadnictwo polskie w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle badań historycznych, „Acta Balto-Slavica” 22, 1994, s. 237–255 [Google Scholar]
  39. Kamuntavičienė V., Simno dekanato parapijų padėtis XVII a. antrojoje pusėje, „Lietuvos istorijos metraštis” 1, 2010, s. 39–56. [Google Scholar]
  40. Kersten A., Warstwa magnacka – kryterium przynależności, [w:] Magnateria polska jako warstwa społeczna, red. W. Czapliński, A. Kersten, Toruń 1974, s. 8–12. [Google Scholar]
  41. Klajumienė D., Kupiškio Kristaus Žengimo į dangų bažnyčios architektūra ir dailės kūriniai, [w:] Kupiškio kraštas. Lietuvos valsčiai, Vilnius, 2016, p. 335–361 [Google Scholar]
  42. Kowalczyk P., Extra Ecclesiam nulla salus. Obraz heretyka w nowożytnych przedstawieniach okrętu Kościoła katolickiego, [w:] Reformacja w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, t. 5: Figura heretyka w nowożyt-nych sporach konfesyjnych, Warszawa 2017, s. 181–209. [Google Scholar]
  43. Kupisz D., Smoleńsk 1632–1634, Warszawa, 2001. [Google Scholar]
  44. Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie. Od jego założenia aż do dni obecnych, zawierające dzieje i prace bisku-pów i duchowieństwa diecezji wileńskiej, oraz wykaz kościołów, klasztorów, szkół i zakładów dobroczynnych i społecznych, Wilno 1912. [Google Scholar]
  45. Kviklys B., Lietuvos bažnyčios, t. 2: Vilkaviškio vyskupija, Chicago 1982. [Google Scholar]
  46. Kviklys B., Mūsų Lietuva, t. 3, Vilnius 1991 [Google Scholar]
  47. Linde S., Słownik języka polskiego, t. 2, cz. 1, Warszawa 1809. [Google Scholar]
  48. Łopatecki K., Kariera siedemnastowiecznego ewangelickiego szlachcica Jana Kunowskiego, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 62, 2018, s. 47–89. [Google Scholar]
  49. Łopatecki K., Pierwszy poetycki traktat wojskowy z mapą – Jana Kunowskiego „Odsiecz smoleńska”. Wykorzy-stanie kartografii w działaniach operacyjnych (1616–1617), Rocznik Lituanistyczny” 4, 2018, s. 41–75. [Google Scholar]
  50. Makiłła D., Fundacje staropolskie. Aspekty prawne ich powoływania oraz istnienia, [w:] Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w., red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011. [Google Scholar]
  51. Manteuffel G., Inflanty Polskie: poprzedzone ogólnym rzutem oka na siedmiowiekową przeszłość całych Inflant, Poznań 1879. [Google Scholar]
  52. Marczewski J., Ad duos illustres appendix: córki szlacheckie Kasprowi Niesieckiemu i Adamowi Bonieckiemu nieznane, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne” 93, 2010, s. 91–109. [Google Scholar]
  53. Mariani A., Aktywność jezuickich kapelanów nadwornych prowincji litewskiej. Między ustawodawstwem zakon-nym a praktyką, „Rocznik Lituanistyczny” 1, 2015, s. 37–82. [Google Scholar]
  54. Mieczkowski D., Żywot błogosławionego Jozafata Kuncewicza, Arcybiskupa Połockiego obrządku Rusko–unickiego, Kraków 1865. [Google Scholar]
  55. Muchliński A., Zdanie sprawy o Tatarach litewskich, przez jednego z tych Tatarów złożone sułtanowi Sulejma-nowi w r. 1558 r., „Teka Wileńska” 1858, 4, s. 241–272; 5, s. 121–179; 6, s. 139–183. [Google Scholar]
  56. Niesiecki K., Korona polska przy złotey wolnosci starożytnemi rycerstwa polskiego y Wielkiego Xięstwa Litew-skiego kleynotami, naywyższemi honorami, heroicznym męstwem y odwagą, wytworną nauką a naypierwey cnotą, pobożnością y swiątobliwością ozdobiona, t. 2, Lwów 1738; t. 4, Lwów 1743. [Google Scholar]
  57. Ogle K., Sources and literature on the history and the artistic heritage of the Society of Jesus in the territory of Latvia, [w:] „Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej”, t. 1, red. W. Wal-czak, K. Łopatecki, Białystok 2010, s. 247–255. [Google Scholar]
  58. Opaliński E., Elity władzy, elity prestiżu czy elity bogactwa?, [w:] Honestas et turpitudo. Magnateria Rzeczypo-spolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Bia-łystok 2019, s. 31–40. [Google Scholar]
  59. Orgelbrand S., Encyklopedja Powszechna z ilustracjami i mapami, t. 10, Warszawa 1862. [Google Scholar]
  60. Ostrowski B., Pospolite ruszenie szlachty smoleńskiej w XVII wieku, „Acta Baltico-Slavica” 13, 1980, s. 147–187. [Google Scholar]
  61. Paknys M., Mecenatystės reiškinys XVII a. LDK: Baznytines architekturos uzsakymai, Vilniaus 2003. [Google Scholar]
  62. Patoka E., „Księga Zaręby” jako źródło do badania dziejów Smoleńszczyzny w latach 20–30 XVII w., praca magisterska obroniona w 2008 na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. [Google Scholar]
  63. Plater A., Krótka historyczno-chronologiczna wiadomość o dawnym Dynaburgu i o fortecy dynaburgskiej od roku 1667, o jej garnizonie, arsenale, tudzież o Starostach dynaburgskich; z dodatkiem funduszu Alexandra Korwina Gąsiewskiego na kościół dynaburgski, assygnat, ordynansow i listow autentycznych Hetmana W[ielkiego] Ks[ięstwa] Lit[ewskiego] do Starostow dynaburgskich pisanych, oraz krótkiej informacji o Frej–kompanji Platera, [w:] „Rubon: pismo poświęcone pożytecznej rozrywce” 1, 1842, s. 19–57. [Google Scholar]
  64. Polak W., O Kreml i Smoleńszczyznę. Polityka Rzeczypospolitej wobec Moskwy w latach 1607–1612, Toruń 2014. [Google Scholar]
  65. Przyboś A., Gosiewski Wincenty, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław 1960, s. 343–347. [Google Scholar]
  66. Przyałgowski W., Żywoty biskupów wileńskich, t. 2, Sankt Petersburg 1860. [Google Scholar]
  67. Rachuba A., Metryka litewska: rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, województwo smoleńskie 1650 r., Warszawa 2009. [Google Scholar]
  68. Rachuba A., Magnateria – specyfika litewska, [w:] Honestas et turpitudo. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Białystok 2019, s. 55–74. [Google Scholar]
  69. Raczyński E., Pamiętniki Albrychta Stanisława X. Radziwiłła Kanclerza W. Litewskiego, t. 1, Poznań 1839. [Google Scholar]
  70. Relacye nuncyuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, t. 2, Berlin–Poznań, 1864. [Google Scholar]
  71. Siarczyński F., Obraz wieku panowania Zygmunta III króla polskiego i szwedzkiego, czyli obraz stanu, narodu i kraju, t. 1, Poznań 1843. [Google Scholar]
  72. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, cz. 1, Warszawa 1809; t. 6, War-szawa 1885; t. 12, Warszawa 1892; t. 13, Warszawa 1893; t. 15, cz. 1, Warszawa 1900. [Google Scholar]
  73. Staniek H., Fundatorzy i fundacje kolegiów jezuickich w Polsce w latach 1564–1772/73, [w:] „Summarium. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego KUL” 21, 1971, s. 55–60. [Google Scholar]
  74. Stojek-Sawicka K., Okoliczności i motywy sakralnych inicjatyw fundacyjnych rodu Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku, [w:] Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w., red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011, s. 207–217. [Google Scholar]
  75. Swastek J., Święta Brygida Szwedzka i Zakon Najświętszego Zbawiciela ze szczególnym uwzględnieniem klasz-torów na ziemiach polskich, Lublin 1986. [Google Scholar]
  76. Topolska M., Polacy w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI–XVIII w. (przyczynek do dziejów polskiej emigracji na wschód w okresie staropolskim), „Lituano-Slavica Posnaniensia: studia historica” 2, 1987, s. 147–166. [Google Scholar]
  77. Totoraitis J., Sūduvos Suvalkijos istorija, cz. 1, Kaunas 1958. [Google Scholar]
  78. Totoris A., Kupiškio seniūnija XVI–XVII amžiais, [w:] Kupiškis. Gamtos ir istorijos puslapiai, Kupiškis 2009, s. 130–160. [Google Scholar]
  79. Tyszkiewicz E., Wiadomość historyczna o zgromadzeniach i fundacjach męskich i żeńskich rzymsko–katolickich klasztorów w dyecezji wileńskiej, „Teka Wileńska” 2, 1857, s. 231–276. [Google Scholar]
  80. Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 4, Warszawa 1907. [Google Scholar]
  81. Wiśniewski J., Początek i rozwój nowego osadnictwa w ziemi łomżyńskiej w końcu XIV i w XV wieku, „Studia Łomżyńskie” 1, 1989, s. 19–107. [Google Scholar]
  82. Wolff J., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895. [Google Scholar]
  83. Wolff J., Pacowie: materyjały historyczno-genealogiczne, Petersburg 1885. [Google Scholar]
  84. Wolff J., Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1386–1795, Kraków 1885. [Google Scholar]
  85. Wójcik W., Encyklopedia Katolicka, t. 5, Lublin 1989. [Google Scholar]
  86. Załęski S., Jezuici w Polsce, t. IV/2: Kolegia i domy założone w pierwszej dobie rządów Zygmunta III. 1588–1608, Kraków 1905; t. IV/3: Kolegia i domy założone w drugiej dobie rządów Zygmunta III i za rządów Władysława IV. 1608–1648, Kraków 1905. [Google Scholar]
  87. Załęski S., Jezuici w Polsce: w skróceniu, Kraków 1908. [Google Scholar]
  88. Zujienė G., Lobyno istorija (nuo įkūrimo iki šių dienų), 2015, https://bpmuziejus.lt/uploads/moksliniai%20 straipsniai%20pdf/Lobyno%20istorija%20Zujiene%20lt.pdf, dostęp: 30.11.2022. [Google Scholar]
  89. Żojdź K., Stronnictwo Zygmunta III Wazy w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1603–1621, praca doktorska obroniona w 2018 na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.