Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen

Bd. 70 (1988): Nasza Przeszłość

Artykuły

Kościół katolicki w Kartuskiem (1939-1945)

  • Jan Walkusz
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1988.70.149-224  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 1988-12-30

Abstract

W ramach administracyjnego podziału terytorialnego obszarów Polski zajętych przez nazistów, powiat Kartuzy, z przewagą polskiej ludności, został włączony do tzw. Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. W dwudziestu parafiach tego powiatu katolicy stanowili grupę 60 tysięcy wiernych, obsługiwanych przez 33 proboszczów diecezjalnych. Zgodnie z planami germanizacyjnymi rozpoczęto okrutne prześladowania duchowieństwa katolickiego. Dwunastu księży zostało zamordowanych jesienią 1939 roku, trzech kolejnych zginęło w obozach koncentracyjnych, a pozostali spędzili krótszy lub dłuższy czas w obozach koncentracyjnych lub więzieniach. Intensywnie i precyzyjnie zaplanowana germanizacja życia kościelnego miała przyspieszyć transformację Kaszubów w Niemców. Celem tej polityki było bezlitosne wykorzenienie wszelkich elementów przypominających o polskości, w tym niszczenie krzyży i kapliczek, konfiskata dóbr kościelnych, archiwów parafialnych i bibliotek parafialnych. Podstawą dla tych działań były zarządzenia niemieckich władz administracyjnych, często wydawane pod presją NSDAP i policji, oraz decyzje biskupa Carla Marii Spletta, nierzadko podejmowane arbitralnie, oraz komisarza biskupiego Karla Knopa. Do najbardziej drastycznych i niesprawiedliwych zarządzeń należą: zakaz spowiedzi w języku polskim (od 25.05.1940), wprowadzenie niemieckiego języka do liturgii (od 01.04.1940) oraz nakaz usunięcia wszelkich polskich napisów i emblematów z kościołów i cmentarzy (od 17.05.1940). Życie religijne i sakramentalne zostało silnie ograniczone i zakłócone przez brak duchownych oraz interwencje nazistowskie. Pomimo wszystkich tych ograniczeń, którym próbowano zaradzić w różny sposób lub którym stawiano opór, Kościół w powiecie Kartuzy pozostał cały okres wojny i okupacji żywym, pełniącym swoje funkcje organizmem.

Literaturhinweise

  1. Frydrychowiecz R., Dzwony kościelne w diecezji chełmińskiej, Toruń 1926. [Google Scholar]
  2. Janowicz Z., U strój administracyjny ziem polskich wcielonych do Rzeszy Niemieckiej 1939—1945, Poznań 1951. [Google Scholar]
  3. Kułakowski T., Hitlerowska polityka eksterminacji kulturalnej, Warszaw a 1965 [Google Scholar]
  4. Madajczyk Cz., Kościół a polityka okupanta na ziemiach polskich, w: Dzieje Polski a W spółczesność, Warszaw a 1966. [Google Scholar]
  5. Rusiński W., Położenie robotników polskich w czasie wojny 1939— 1945 na terenie Rzeszy i obszarów wcielonych, w; Badania nad okupacją niemiecką w Polsce, Poznań 1950. [Google Scholar]
  6. Sziling J., Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939— 1945. Tzw . okręgi Rzeszy: Gdańsk— Prusy Zachodnie, Kraj Warty i rejencja katowicka, Poznań 1970. [Google Scholar]
  7. Szymonowiecz A., Walka z kulturą polską, w : S traty wojenne Polski, Poznań—Warszawa 1962. [Google Scholar]
  8. Waszkiewicz Z., Polityka Watykanu wobec Polski 1939—1945, Warszawa 1980. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.