Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 125 (2016): Our Past

Articles

Textual and manuscript tradition of St Stephen's legend

  • Ryszard Grzesik
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2016.125.127-145  [Google Scholar]
Published: 2016-06-30

Abstract

The ruler-holiness is a phenomenon of the medieval Christianity. Especially Hun-gary developed such kind of the Kingdom patrons, while the idea of the beata stirps (the blessed dynasty) occurred in the 13th century. Three members of the Arpadian dynasty were canonized in the 11th and 12th centuries: St Stephen, his son St Em-merich and St Ladislas. In my paper, I study the hagiography of the first Hungarian King, St Stephen (Szt. István). Three of his life descriptions called Legendae were written for his canonization in 1083 and close after, at the beginning of the 12th cen-tury. It was Legenda maior, Legenda minor and Legenda composed by the Bishop of Győr Hartvich, who at the beginning of the second decennial of the 12th century combined the texts of both earlier Legends. While both first Legends lost their popu-larity after about a century (3 manuscripts from the turn of the 12th and 13th century and only one from the 15th century remained until the present time), Legenda Hartvici was very popular during the whole Middle Ages and Modern Time and was pro-claimed as an official liturgical text by Pope Innocent III in 1201. Therefore I concentrate on its manuscript tradition. There are two early codices where the Legend text was written. One of them is the Code of the Budapest Széchényi Library, No. 17, which is in fact a compilation of two parts. One of them is a Legendary connected to the Augsburgian Church and written somewhere in the 13th century. The second part is the Hartvich Legend, written probably in the 12th century yet with a very conservative Carolingian minuscule. This Code was a basis for a greater number of the critical editions in the modern historiography. However, a more detailed analysis shows that this text transmission is not perfect, especially, as it contains huge interpolations from Legenda maior. Such fragments as duplication of information about the monastery foundation at the St Martin’s Mount (now Pannonhalma) or about St Ladislas’ deci-sion of St King’s relics’ elevation proves that it were interpolations, which did not find their place in the Hartvich’s original. 

 

References

  1. ÉrdyJ., Szent István első magyar király életirata Hartvik regensburgi püspök szerint, Pest 1854. [Google Scholar]
  2. Hartvic, Life of King Stephen of Hungary, przeł. N. Berend, [w:] Medieval Hagiography. An Anthology, red. Th. Head, New York-London 2000, s. 365-398. [Google Scholar]
  3. Kronika Thietmara, Poznań 1953. [Google Scholar]
  4. Legenda o svätom Štefanovi kráľovi napísaná biskupom Hartvikom. Legenda sancti Stephani regis ab Hartvico episcopo conscripta, [w:] Richard Marsina, Legendy stredovekého Slovenska. Ideály stredovekého človeka očami cirkevných spisovateľov, Budmerice-Nitra 1997, s. 95-121. [Google Scholar]
  5. Legenda sancti Stephani regis maior et minor atque Legenda ab Hartvico episcopo conscripta, ed. Emma Bartoniek, [w:] Scriptores rerum Hungaricarum, t. 2, Budapest 1938, t. 2, s. 363-440. [Google Scholar]
  6. Legenda SS. Zoerardi et Benedicti, ed. Emericus Madzsar, [w:] Scriptores rerum Hungaricarum, t. 2, Budapest 1938, s. 347-361. [Google Scholar]
  7. Menší legenda Svatého Štĕpána krále. Legenda minor Sancti Stephani regis, [w:] Legendy a kroniky Koruny Uherské, Praha 1988, s. 92-102. [Google Scholar]
  8. Menšia legenda svätého Štefana kráľa. Legenda minor sancti Stephani regis, [w:] R. Marsina, Legendy stredovekého Slovenska. Ideály stredovekého človeka očami cirkevných spisovateľov, Budmerice-Nitra 1997, s. 61-71. [Google Scholar]
  9. Milik J. T., Święty Świerad. Saint Andrew Zoeradus, Roma 1966. [Google Scholar]
  10. Pietrzak S., Podstawowe źródła do Żywota św. Świerada – omówienie i tek-sty, [w:] Święty Świerad i jego czasy. Materiały z sympozjum naukowego w Tropiu 10-11 lipca 1998, red. S. Pietrzak, Nowy Sącz 2001, s. 291-313. [Google Scholar]
  11. Pismo Święte. Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych, red. M. Peter,M. Wolniewicz, Poznań 2006. [Google Scholar]
  12. Szelestei L. N., A seitzi legendárium Szent István-legendája, „Magyar Könyvszemle” za rok 1991, s. 1-19. [Google Scholar]
  13. Szent István király kis legendája, przeł. Á. Kurcz, [w:] Árpad-kori legendák és intelmek. Szentek a magyar középkorból, t. 1, Budapest 2004, s. 11-17. [Google Scholar]
  14. Szent István király nagy legendája, ford. Ágnes Kurcz, [w:] Árpád-kori legendák és intelmek. Szentek a magyar középkorból, t. 1, Budapest 2004, s. 17-26. [Google Scholar]
  15. Szent István legendája Hartvik püspöktől, przeł. Á. Kurcz, [w:] Árpád-kori legendák és intelmek. Szentek a magyar középkorból, t. 1, Budapest 2004, s. 27-46. [Google Scholar]
  16. Väčšia legenda svätého Štefana kráľa. Legenda maior sancti Stephani regis, [w:] R. Marsina, Legendy stredovekého Slovenska. Ideály stredovekého človeka očami cirkevných spisovateľov, Budmerice-Nitra 1997, s. 45-59. [Google Scholar]
  17. Vĕtší Legenda Svatého Štĕpána krále. Legenda maior Sancti Stephani regis, [w:] Legendy a kroniky Koruny Uherské, Praha 1988, s. 74-91. [Google Scholar]
  18. Bartoniek E., Codices manu scripti Latini, vol. 1: Codices Latini medii aevi, Budapestini 1940. [Google Scholar]
  19. Bertényi I., Szent Korona, [w:] Korai magyar történeti lexikon (9-14. század), red. G. Kristó, P. Engel, F. Makk, Budapest 1994, s. 634. [Google Scholar]
  20. Catalogus manuscriptorum Bibliothecae Nationalis Hungaricae Széchényano-Regnicolaris, vol. 3, Sopronii 1815. [Google Scholar]
  21. Deér J., Der Anspruch der Herrscher des 12. Jahrhunderts auf die apostolische Legation, „Archivum Historiae Pontificae“, t. 2, 1964, s. 117-186. [Google Scholar]
  22. Drelicharz W., Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim, Kraków 2012. [Google Scholar]
  23. Fasola L., Arduin von Ivrea, [w:] Lexikon des Mittelalters, t. 1, cz. 5, Zürich-München 1979, szp. 915-916. [Google Scholar]
  24. Grzesik R., Polska Piastów i Węgry Arpadów we wzajemnej opinii (do 1320 roku), Warszawa 2003. [Google Scholar]
  25. Homza M., Rácová N., K vývinu slovenskej myšlienky do polovice 18. sto-ročia. Kapitoly k základom slovenskej historiografie. Učebné texty, Bra-tislava 2010. [Google Scholar]
  26. J. Fodor Adrienne, Szent István legendák a középkori magyar breviáriu-mokban, [w:] Doctor et apostol. Szent István-tanulmányok, red. J. Török, Budapest 1994 (Studia Theologica Budapestinensia, t. 10), s. 141-170. [Google Scholar]
  27. Klaniczay G., Az uralkodók szentsége a középkorban. Magyar dinasztikus szentkultuszok és európai modelek, Budapest 2000. [Google Scholar]
  28. Klaniczay Gábor, Szentkirályok, [w:] Korai magyar történeti lexikon (9-14. század), red. G. Kristó, P. Engel, F. Makk, Budapest 1994, s. 633. [Google Scholar]
  29. Kódexek a középkori Magyarországon. Kiállítás az Országos Széchényi Könyvtárban, Budapest, Budavári Palota, 1985. November 12. – 1986. fe-bruár 28., Budapest 1985. [Google Scholar]
  30. Krag C., Olaf, St, [w:] The Oxford Dictionary of the Middle Ages, Oxford 2010, t. 3, s. 1223. [Google Scholar]
  31. Kristó G., Makk F., Az Árpád-ház uralkodói, bmrw [1996]. [Google Scholar]
  32. Kürbis B., Asceza chrześcijańska i jej interpretacje hagiograficzne. Polski model ascezy franciszkańskiej w XIII i XIV wieku, [w:] Zakony francisz-kańskie w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. 1: Franciszkanie w Polsce śre-dniowiecznej, cz. 1: Franciszkanie na ziemiach polskich, Lublin-Kraków 1983, s. [Google Scholar]
  33. Kürbis B., Epitafium Bolesława Chrobrego. Analiza literacka i historyczna, „Roczniki Historyczne”, t. 55-56, 1989-1990, s. 95-132. [Google Scholar]
  34. Kürbis B., Na progach historii, t. 2: O świadectwach do dziejów kultury Pol-ski średniowiecznej, Poznań 2001. [Google Scholar]
  35. Kürbis B., Na progach historii. Prace wybrane, Poznań 1994. [Google Scholar]
  36. Kürbisówna B., Więź najstarszego dziejopisarstwa polskiego z państwem, [w:] Początki państwa polskiego. Księga Tysiąclecia, red. K. Tymieniecki, G. Labuda, H. Łowmiański, Poznań 1962, t. 1. [Google Scholar]
  37. Kürbisówna B., Żywot bł. Salomei jako źródło historyczne, [w:] Studia historica. W 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, Warszawa 1958, s. 145-154. [Google Scholar]
  38. Leśniewska D., Wacław, [w:] Wczesna Słowiańszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze przedmiotu, red. A. Wędzki, Warszawa 2008, t. 1, s. 662-663. [Google Scholar]
  39. Leśny J., Studia nad początkami serbskiej monarchii Nemaniczów (połowa XI – koniec XII wieku), Wrocław-Warszawa-Kraków 1989. [Google Scholar]
  40. Madas E., Die heiligen ungarischen Könige in zisterziensischen Legendarien am Ende des 12. bis Anfang des 13. Jahrhunderts, [w:] Zisterziensisches Schreiben im Mittelalter – Das Skriptorium der Reiner Mönche. Beiträge der Internationalen Tagung im Zisterzienserstift Rein, Mai 2003, red. A. Schwob, K. Kranich-Hofbauer, Bern 2004, s. [Google Scholar]
  41. Morgiel K., Początkowa faza peregrynacji synów Wazula po dworach Europy Środkowo-Wschodniej, „Porównania”, t. 9, 2011, s. 134-143 [Google Scholar]
  42. Nemerkényi E., Latin Classics in Medieval Hungary. Eleventh Century, De-brecen-Budapest 2004. [Google Scholar]
  43. Ostrowska-Kębłowska Z., Dzieje Kaplicy Królów Polskich czyli Złotej w kate-drze poznańskiej, Poznań 1997. [Google Scholar]
  44. Pauler G., Ki volt Hartvic püspök?, „Századok“, t. 17, 1883, s. 803-804. [Google Scholar]
  45. Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza, Warszawa 1968. [Google Scholar]
  46. Sacra Corona Hungariae, Kőszeg 1994. [Google Scholar]
  47. Swoboda W., Stefan Nemanja, [w:] Wczesna Słowiańszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze przedmiotu, red. A. Wędzki, Warszawa 2008, t. 1, s. 599-600. [Google Scholar]
  48. Swoboda W., Włodzimierz Wielki, [w:] Wczesna Słowiańszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze przedmiotu, red. A. Wędzki, Warszawa 2008, t. 1, s. 695. [Google Scholar]
  49. Szovák K., Veszprémy L., Krónikák, legendák, intelmek. Utoszó, [w:] Scriptores rerum Hungaricarum, reprint, Budapest 1997, t. 2, s. [Google Scholar]
  50. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  51. Teiszler É., A Hartvik-legenda XIV. századi oklevelekben fennmaradt válto-zatai, „Műhelyszeminárium dolgozatok”, t. 1, 2013, s. 131-144. [Google Scholar]
  52. Vauchez A., „Beata stirps”, sainteté et lignage en Occident aux XIIIe et XIVe siècles, [w:] Famille et parenté dans l’Occident médiéval, red. G. Duby, J. Le Goff, Roma 1977, s. 397-406. [Google Scholar]
  53. Veszprémy L., Vazul, [w:] Korai magyar történeti lexikon (9-14. század), red. G. Kristó, P. Engel, F. Makk, Budapest 1994, s. 721-722. [Google Scholar]
  54. Wattenbach W., Reise nach Österreich in den Jahren 1847, 1848, 1849. Ver-zeichniß der auf dieser Reise untersuchten Handschriften, Handschriften des Zisterzienserstiftes Rein unweit Graetz, „Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde“, t. 10, 1851, s. 626 (wersja cyfrowa na stronie: http://www.digizeitschriften.de/dms/resolveppn/?PPN=PPN345858514 – stan z 30 marca 2016). [Google Scholar]
  55. Weis A. [OCist.], Handschriftenverzeichnis der Stiftsbibliothek zu Reun, bmrw. [Google Scholar]
  56. Wędzki A., Zvonimir Dymitr, [w:] Wczesna Słowiańszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze przedmiotu, red. A. Wędzki, Warszawa 2008, t. 1, s. 742. [Google Scholar]
  57. Witkowska A., Hagiografia, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 6, Lublin 1993, szp. 475-481. [Google Scholar]
  58. Witkowska A., Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa. Z badań nad miejską kulturą religijną, Lublin 1984. [Google Scholar]
  59. Witkowska M. H., Vita sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis jako źródło hagiograficzne, „Roczniki Humanistyczne”, t. 10, 1961, z. 2, s. 41-166. [Google Scholar]
  60. Wolf K., Hagiography, [w:] The Oxford Dictionary of the Middle Ages, Ox-ford 2010, t. 2, s. 761-763. [Google Scholar]
  61. Zvonimir kralj hrvatski. Zbornik radova, Zagreb 1997. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.