Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 129 (2018): Nasza Przeszłość

Articles

Władysław Łuszczkiewicz's research into architecture and art of Polish Cistercians

  • Magdalena Młodawska
  • Marcin Starzyński
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2018.129.225-248  [Google Scholar]
Published: 2018-06-30

Abstract

What occasioned the writing of this article was the 150th anniversary (in 2017) of initiating the research on Cistersian Order on Polish territory. The research was first launched by publishing a monumental monograph about the cloister in Mogiła (“Monograph of Cistersians’ abbey in Mogiła dedicated to the memory of Cracow Academy in its 500th anniversary in 1864”, Cracow 1867). In this book which set new standards in Polish history writing, apart from strictly historical passages also some ground-breaking papers about history of architecture and art were included. “Beginnings” of vivid interest in material heritage of Cistersian Order on Polish grounds date back to an exceptional period, since no independent state of Poland existed at the time. It was also a moment of acute crisis of the order when many of its houses were either empty or inhabited by the last friars. Władysław Łuszczkiewicz (1828-1900), a painter and art historian initiated this research. His academic achievements are widely recognized by Polish scholars. His is mentioned in virtually every publication on the Polish history of art. In this paper his heritage was presented, his techniques (methodology of research) reconstructed, his discoveries evaluated and his influence on later scholars of architecture and history of Cistersian Order determined.

References

  1. Barral i Altet, X., Contre l’art roman? Essai sur un passé réinventé, Paris 2006. [Google Scholar]
  2. Barycz H., Historia Szkół Nowodworskich od założenia do reformy H. Kołłątaja (1588-1777), Kraków 1939-1947. [Google Scholar]
  3. Białoskórska K., Polish Cistercians Architecture and Its Contacts with Italy, „Gesta”, 1965, vol. 4, s. 14-22. [Google Scholar]
  4. Bochnak A., Władysław Łuszczkiewicz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 18, Wro-cław-Warszawa-Kraków 1973, s. 587-590. [Google Scholar]
  5. Die Etablierung und Entwicklung des Faches Kunstgeschichte in Deutschland, Polen und Mitteleuropa (anlässlich des 125-jährigen Gründungsjubiläums des ersten Lehrstuhls für Kunstgeschchte in Polen), hrsg. von W. Bałus, J. Wolańska, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  6. Diplomata monasterii Clarae Tumbae prope Cracoviam, ed. E. Janota, F. Piekosiński, Cracoviae 1865. [Google Scholar]
  7. Dobrzeniecki T., Władysław Łuszczkiewicz — badacz sztuki romańskiej w Polsce, w: Myśl o sztuce. Materiały Sesji zorganizowanej z okazji czterdziestolecia ist-nienia Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Warszawa, listopad 1974, Warszawa 1976, s. 253-271. [Google Scholar]
  8. Gach P. P., Cystersi i cysterki na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w latach 1772-1914, [w:] Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987, s. 515-543. [Google Scholar]
  9. Gach P. P., Cystersi na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1772-1914, [w:] Monasticon Cistrerciense Poloniae, t. 1: Dzieje i kultura męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej od śre-dniowiecza do czasów współczesnych, red. A. M. Wyrwa, Poznań 1999, s. 74-93. [Google Scholar]
  10. Gach P. P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914, Lublin 1984. [Google Scholar]
  11. Gach P. P., Kasaty zakonów w Europie pod koniec XVIII wieku, [w:] Z badań nad dziejami zakonów i stosunków wyznaniowych na ziemiach polskich, red. E. Wiśniowski, Lublin 1984, s. 139-168. [Google Scholar]
  12. Gach P. P., Les suppressions des abbayes cisterciennes en territoire polonais au XIXe siècle, „Cîteaux. Commentarii Cistercienses”, 1981, vol. 32, s. 305-320. [Google Scholar]
  13. Gach P. P., Popowstaniowa kasata klasztorów w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w 1832 roku, „Roczniki Humanistyczne”, 1980, R. 28, s. 191-213. [Google Scholar]
  14. Hulewicz J., Seminarium Historyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1861-1918, [w:] Spór o historyczną szkołę krakowską. W stulecie Katedry Historii Polski 1869-1969, red. C. Bobińska, J. Wyrozumski, Kraków 1969, s. 47-69. [Google Scholar]
  15. In der Mitte Berlins. 200 Jahre Kunstgeschichte an der Humboldt-Univeristät, hrsg. von H. Bredekamp, A. S. Labuda, Humboldt-Schriften zur Kunst- und Bildgeschichte, Bd. 12, Berlin 2010. [Google Scholar]
  16. Kalinowski L., Dzieje i dorobek naukowy Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejęt-ności i Polskiej Akademii Umiejętności 1873-1952 oraz powstanie katedry Hi-storii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego 1882, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku, red. A. S. Labuda, Poznań 1996, s. 22-57. [Google Scholar]
  17. Karholm D., Art of Illusion. The Representation of Art History in Nineteenth-Century Germany and Beyond, Kunstgeschichten der Gegenwart, Bd. 4, Bern-New York 2004. [Google Scholar]
  18. Konrad N., Die Entstehung der österreichisch-ungarischen Zisterzienserkongregation (1849-1869), Bibliotheca Cisterciensis, vol. 5, Roma 1967. [Google Scholar]
  19. Kowalski L., Pendzlem i piórem, Kraków 1934. [Google Scholar]
  20. Kwiatkowska-Kopka B., Badania archeologiczne w obrębie nieistniejącego skrzydła północnego w dawnym klasztorze oo. Cystersów w Koprzywnicy, „Cistercium Mater Nostra. Tradycja — Historia — Kultura”, 2011, t. 5, s. 55-75. [Google Scholar]
  21. Leniaud J.-M., Viollet-le-Duc ou les délires du système, Paris 1994. [Google Scholar]
  22. Łopatkiewicz T., Kolekcja szkicowników uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nieznane rysunki S. Wyspiańskiego, J. Mehoffera i innych z wycieczek z W. Łuszczkiewiczem w latach 1888–1892, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielońskiego”, 2005, t. 1277, Opuscula Musealia, z. 14, s. 41-88. [Google Scholar]
  23. Łopatkiewicz T., Naukowo-artystyczna wycieczka w Sądeckie z 1889 roku. Na tle zabytkoznawczej działalności Władysława Łuszczkiewicza i uczniów krakow-skiej Szkoły Sztuk Pięknych, Nowy Sącz 2008. [Google Scholar]
  24. Łuszczkiewicz W., Architekci zakonni w Polsce XIII wieku i prace ich pozostałe, „Rocznik Akademii Umiejętności”, 1890, s. 3-26. [Google Scholar]
  25. Łuszczkiewicz W., Dawne opactwo cysterskie w Lądzie i jego średniowieczne zabytki sztuki, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, 1888, t. 3, s.107-139. [Google Scholar]
  26. Łuszczkiewicz W., Dwa zagubione pomniki naszej romańszczyzny w Płocku i Jędrzejowie, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, 1896, t. 5, s. 220-234. [Google Scholar]
  27. Łuszczkiewicz W., Kościół i reszty klasztoru cysterskiego w Koprzywnicy, przyczynek do dziejów romańszczyzny w Polsce, „Sprawozdania Komisyi do Badania Hi-storyi Sztuki w Polsce”, 1888, t. 3, s. 38-63. [Google Scholar]
  28. Łuszczkiewicz W., O znaczeniu w dzisiejszych czasach budownictwa średniowieczne-go, [w:] Kłosy i kwiaty. Książka zbiorowa, Kraków 1869, s. 198-208. [Google Scholar]
  29. Łuszczkiewicz W., Opactwo cysterskie sulejowskie. Pomnik architektury XIIIgo wieku, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, 1879, t. 1, s. 3-42. [Google Scholar]
  30. Łuszczkiewicz W., Pionierowie gotycyzmu w Polsce. Architektura cysterska i wpływ jej pomników na gotycyzm krakowski XIV wieku, „Ateneum”, 1882, t. 2, z. 4–5, s. 112-135, 342-364. [Google Scholar]
  31. Łuszczkiewicz W., Romańska architektura w Wąchocku, kościół i reszty cysterskiego klasztoru, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, 1896, t. 5, s. 49-72. [Google Scholar]
  32. Łuszczkiewicz W., Wiadomość o zabytku architektury bizantyńskiej w klasztorze jędrzejowskim, „Czas”, 1856, nr 156 (9 lipca), s. 2. [Google Scholar]
  33. Łuszczkiewicz W. (głos w dyskusji) Pamiętnik Pierwszego Zjazdu Historycznego Polskiego imienia Jana Długosza odbytego w Krakowie w czterechsetną rocz-nicę jego śmierci, wyd. M. Bobrzyński, M. Sokołowski, Scriptores Rerum Po-lonicarum, t. 6, Kraków 1881, s. 53-64. [Google Scholar]
  34. Małkiewicz A., Między starożytnictwem a naukową historią sztuki. Problemy ochrony i konserwacji zabytków oraz nauki o sztuce w Towarzystwie Naukowym Kra-kowskim, [w:] Towarzystwo Naukowe Krakowskie w 200-lecie założenia (1815-2015), Kraków 2016. [Google Scholar]
  35. Matuszewski K., O architekturze u obcych i u nas. Uwagi ze stanowiska estetycznego, „Biblioteka Warszawska”, 1881, t. 3, s. 382-405. [Google Scholar]
  36. Monografia opactwa Cystersów we wsi Mogile opracowana i pamięci ubiegłych w r. 1864 pięciuset lat istnienia Akademii Krakowskiéj, Kraków 1867. [Google Scholar]
  37. Opalińska M., „Pierwokształt stylu”. Teoria architektury w Polsce około 1900 (praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. W. Bałusa w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego), Kraków 2004. [Google Scholar]
  38. Polanowska J., Historiografia sztuki polskiej w latach 1832-1863 na ziemiach cen-tralnych i wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. F. M. Sobieszczańki, J. I. Kra-szewski, E. Rastawiecki, A. Przezdziecki, Warszawa 1995. [Google Scholar]
  39. Polanowska J., Łuszczkiewicz Władysław, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 5, Warszawa 1993, s. 204-209. [Google Scholar]
  40. Quirini-Popławski R., Rzeźba przedromańska i romańska w Polsce wobec sztuki włoskiej, Kraków 2006. [Google Scholar]
  41. Rampley M., The Idea of a Scientific Discipline. Rudolf von Eitelberger and the Emergence of Art History in Vienna, 1847-1873, „Art History”, 2011, vol. 34, s. 54-79. [Google Scholar]
  42. Rederowa D., Z dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1815-1872, Kraków 1998. [Google Scholar]
  43. Rederowa D., Stachowska K., Ośrodek naukowy krakowski w świetle materiałów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1841-1871, „Rocznik Biblioteki Na-ukowej Polskiej Akademii Nauk”, 1956, R. 2, s. 7-267. [Google Scholar]
  44. Rodzińska-Chorąży T., Zespoły rezydencjonalne i kościoły centralne na ziemiach polskich do połowy XII wieku, Kraków 2009. [Google Scholar]
  45. Rzepińska M., Matejko i Łuszczkiewicz, [w:] Sztuka i historia. Materiały Sesji Stowa-rzyszenia Historyków Sztuki. Kraków, listopad 1988, Warszawa 1992, s. 95-109. [Google Scholar]
  46. Rzepińska M., Na styku pedagogiki artystycznej historii sztuki. Ze studiów nad Wła-dysławem Łuszczkiewiczem, [w:] Symbolae historiae artium. Studia z historii sztuki Lechowi Kalinowskiemu dedykowane, Warszawa 1986, s. 493-506. [Google Scholar]
  47. Rzepińska M., Władysław Łuszczkiewicz jako malarz historyczny i portrecista, „Folia Historiae Artium”, 1982, t. 18, s. 137-158. [Google Scholar]
  48. Rzepińska M., Władysław Łuszczkiewicz malarz i pedagog, Kraków 1983. [Google Scholar]
  49. Schwarzer M., Origins of the Art History Survey Text, „Art Journal”, 1995, vol. 54, no. 3, s. 24-29. [Google Scholar]
  50. Tomkowicz S., Władysław Łuszczkiewicz, „Rocznik Krakowski”, 1902, R. 5, 1902, s. 1-46. [Google Scholar]
  51. Viollet le Duc E., Dictionnaire raisonné d’architecture française du XIe au XVIe siècle, Paris 1854-1868. [Google Scholar]
  52. Wroński J. S., Pojęcie „swojskości” w sztuce i architekturze Młodej Polski, [w:] Stulecie Młodej Polski. Studia, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1995, s. 263-279. [Google Scholar]
  53. Wyrwa A. M., Europa und die Zisterzienser. Einfluss der Zisterzienser auf die En-twicklung der europäischen Kulturidentität — eine Skizze, „Cistercienser Chronik”, 2016, Bd. 123, s. 301-323. [Google Scholar]
  54. Wyrwa A. M., Najnowsze dzieje Zakonu Cysterskiego na ziemiach polskich, [w:] Monasticon Cistrerciense Poloniae, t. 1: Dzieje i kultura męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. M. Wyrwa, Poznań 1999, s. 94-113. [Google Scholar]
  55. Zakar P., Regelungen zur Ausübung der Rechte des Abtes von Cîteaux nach der Fran-zösichen Revolution (1790-1900), „Analecta Cisterciensia”, 1967, Bd. 23, s. 226-294. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.