„Mistyka” i „doświadczenie mistyczne” są terminami tak wieloznacznymi, że domagają się nie tylko precyzacji, ale wręcz zbudowania całej teorii wyjaśniającej ich znaczeniową wielowarstwowość. Niniejszy artykuł, oferując swego rodzaju wskazania metodologiczne do budowania teorii mistyki, jednocześnie zwraca uwagę na aspekty, które trzeba koniecznie uwzględniać, aby mówienie o mistyce było adekwatne. Treść niniejszego przedłożenia opiera się w dużej mierze na przemyśleniach amerykańskiego teologa i teoretyka mistyki Bernarda McGinna. W swoich publikacjach zwraca on uwagę na szereg ważnych aspektów mistyki, do których należą szczególnie jej kontekst religijny i charakter procesualny. W tej perspektywie istota mistyki jawi się jako bezpośrednie przeżywanie Obecności Bożej i nie mniej istotne jej wyrażenie w języku danej kultury. W związku z tym tradycyjna kategoria „doświadczenia mistycznego” okazuje się niewystarczająca i domaga się zastąpienia przez bardziej adekwatną kategorię „świadomości mistycznej” czy też „transpersonalnej meta-świadomości”.