Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr 4/25 (2025)

Artykuły

Niechciane dziecko F. Scotta Fitzgeralda: o polskim przekładzie „Ciekawego przypadku Benjamina Buttona” w ujęciu funkcjonalnym

DOI: https://doi.org/10.25312/j.9873  [Google Scholar]
Opublikowane: 11.12.2025

Abstrakt

Niniejszy artykuł stanowi próbę analizy polskiego tłumaczenia opowiadania F. Scotta Fitzgeralda The Curious Case of Benjamin Button, dokonaną zgodnie z założeniami funkcjonalnych teorii przekładu. Teoria skoposu (H. Vermeer) zakłada, że tłumaczenie powinno zostać dostosowane do celu, jaki ma spełniać w kulturze docelowej. Nie może zatem być jedynie wiernym odbiciem oryginału. Tłumaczenie Ciekawego przypadku Benjamina Buttona ukazało się w Polsce w 1981 roku, w zbiorze Piękność Południa i inne opowiadania. W kontekście realiów PRL-u publikacja miała znaczenie kulturowe – poszerzała dostęp do literatury amerykańskiej i pozwalała polskiemu czytelnikowi obcować z mniej znanymi utworami Fitzgeralda. W posłowiu do zbioru opowiadań Michał Ronikier podkreślił między innymi autobiograficzny charakter twórczości Fitzgeralda, dlatego w artykule ten aspekt został zaakcentowany. Posłowie Ronikiera stanowi punkt odniesienia dla określania możliwych celów wydawniczych oraz podczas próby ustalenia możliwych inspiracji i skutków wybranych rozwiązań translatorskich.

Bibliografia

  1. Bates J.M. (2013), Cenzura literatury angielskiej w Polsce Ludowej w latach 1948–1967, [in:] K. Budrowska, E. Dąbrowicz E., M. Lula (eds.), Literatura w granicach prawa (XIX–XX w.), Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, pp. 225–242. [Google Scholar]
  2. Bruccoli M.J. (2002), Some Sort of Epic Grandeur: The Life of F. Scott Fitzgerald, Columbia: University of South Carolina Press. [Google Scholar]
  3. Call for Papiers (n.d.), https://fscottfitzgeraldsociety.org/wp-content/uploads/2022/07/call-for-papers-16th-international-fitzgerald-society-conference.pdf [accessed: 2.08.2024]. [Google Scholar]
  4. Daniel A.M. (2017). Introduction, [in:] F.S Fitzgerald, I’d die for you: and other lost stories, New York: Simon & Schuster Uk, pp. 7–26. [Google Scholar]
  5. Dimitriu R. (2009), Translators’ prefaces as documentary sources for translation studies, “Perspectives”, vol. 17(3), pp. 193–206, https://www.tandfonline.com/doi/citedby/10.1080/09076760903255304?scroll=top&needAccess=true [accessed: 18.07.2025]. [Google Scholar]
  6. Drabarek B., Falkowski J., Rowińska I. (1998), Szkolny słownik motywów literackich, Warszawa: KRAM. [Google Scholar]
  7. Fitzgerald F.S. (1922), Tales of the Jazz Age, New York: Charles Scribner’s Sons. [Google Scholar]
  8. Fitzgerald F.S. (1981), Piękność południa i inne opowiadania, Warszawa: Czytelnik. [Google Scholar]
  9. Gajak-Toczek M. (2020), Starzec w ciele dziecka. Uwagi o ludzkiej egzystencji w świetle filmu Davida Finchera “Ciekawy przypadek Benjamina Buttona”, [in:] G. Różańska (ed.), Deformacja – brzydota – odmienność: literatura, język, kultura, dydaktyka, Słupsk: Uniwersytet Pomorski w Słupsku, pp. 215–234. [Google Scholar]
  10. Gaszyńska-Magiera M. (2023), Cenzura obyczajowa w PRL wobec przekładu literackiego: nieprzyzwoity Mario Vargas Llosa, “Między Oryginałem a Przekładem”, nr 29(4/62), pp. 109–123. [Google Scholar]
  11. Grzegołowska-Klarkowska H. (1986), Mechanizmy obronne osobowości, Warszawa: PWN. [Google Scholar]
  12. Hatim B. (2009), Translating Text in Context, [in:] J. Munday (ed.), The Routledge Companion to Translation Studies, London & New York: Routledge, pp. 36–53. [Google Scholar]
  13. Higgins J.A. (1971), F. Scott Fitzgerald: A Study of the Stories, Jamaica, N.Y: St. John’s University Press. [Google Scholar]
  14. Jones F.R. (2009), Literary Translation, [in:] M. Baker, G. Saldanha (eds.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies, 2nd ed., New York: Routledge, pp. 152–157. [Google Scholar]
  15. Kamińska-Chełminiak K. (2018), Cenzura w Polsce 1944–1960: Organizacja, kadry, metody pracy, Warszawa: Aspra. [Google Scholar]
  16. Kopaliński W. (1991), Słownik symboli, Warszawa: Wiedza Powszechna. [Google Scholar]
  17. Krzysztofiak M. (1999), Przekład literacki a translatologia, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. [Google Scholar]
  18. Looby R. (2015), Censorship, Translation and English Language Fiction in People’s Poland, Leiden & Boston: Brill Rodopi. [Google Scholar]
  19. Łaziński M. (2014), Jeszcze o słowie Murzyn i o stereotypach. Po lekturze artykułu Margaret Ohii „Mechanizmy dyskryminacji rasowej w systemie języka polskiego”, “Przegląd Humanistyczny”, nr 5, pp. 127–142. [Google Scholar]
  20. Łaziński M. (2020), Opinia o słowach „Murzyn” i „Murzynka”, https://rjp.pan.pl/dokumenty-rady?view=article&id=1898:slowo-murzyn&catid=109:uncategorised [accessed: 6.09.2024]. [Google Scholar]
  21. Mazur I. (2014), Projekt ADLAB i funkcjonalizm w przekładzie – w stronę strategii audiodeskrypcyjnych,“Przekładaniec”, nr 28, pp. 11–20. [Google Scholar]
  22. Milford N. (1971), Zelda: A Biography, New York: Harper & Row. [Google Scholar]
  23. Mizener A. (1951), The Far Side of Paradise, Boston: Houghton Mifflin. [Google Scholar]
  24. Mocarz M. (2006), Typologia tekstów w kontekście zagadnień przekładowych, “Roczniki Humanistyczne”, nr LIV(6), pp. 101–109. [Google Scholar]
  25. Nord C. (2002), Manipulation and Loyalty in Functional Translation, “Translation and Power. Special Issue of Current Writing”, vol. 14(2), pp. 32–44. [Google Scholar]
  26. Olaszek J. (2015) Rewolucja powielaczy. Niezależny ruch wydawniczy w Polsce 1976–1989, Warszawa: Trzecia Strona. [Google Scholar]
  27. Paluszak-Bronka A. (2022), Dlaczego słowo Murzyn jest dziś obraźliwe? Rozważania historyka języka, “Słowo. Studia językoznawcze”, nr 13, pp. 480–491. [Google Scholar]
  28. Petry A.H. (1989), Fitzgerald’s Craft of Short Fiction: The Collected Stories, 1920–1935, London: UMI Research Press. [Google Scholar]
  29. Piotrowska M. (2021), Tłumaczenie strategiczne, [in:] M. Piotrowska (ed.), Perspektywy na przekład, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 63–89. [Google Scholar]
  30. Reber A.S., Reber E.S. (2002), Słownik psychologii, I. Kurcz, K. Skarżyńska (eds.), Warszawa: SCHOLAR. [Google Scholar]
  31. Reiss K. (2014), Translation Criticism: The Potentials and Limitations. Categories and Criteria for Translation Quality Assessment, New York: Routledge. [Google Scholar]
  32. Reiss K., Vermeer H.J. (2014), Towards a General Theory of Translational Action: Skopos Theory Explained, New York: Routledge. [Google Scholar]
  33. Ronikier M. (1981), Posłowie, [in:] Fitzgerald F.S., Piękność południa i inne opowiadania, Warszawa: Czytelnik, vol. 1, pp. 369–378. [Google Scholar]
  34. Słownik języka polskiego PWN (n.d.), https://sjp.pwn.pl [accessed: 18.07.2025]. [Google Scholar]
  35. Stanisławski J. (ed.) (1997a), Wielki słownik angielsko-polski, vol. 1, Warszawa: Wiedza Powszechna. [Google Scholar]
  36. Stanisławski J. (ed.) (1997b), Wielki słownik angielsko-polski, vol. 2, Warszawa: Wiedza Powszechna. [Google Scholar]
  37. Stępień M. (1987), Literatura po 1939 roku, [in:] M. Stępień, A. Wilkoń (eds.), Historia literatury polskiej w zarysie, vol. 2, Warszawa: PWN, pp. 161–301. [Google Scholar]
  38. Szymczak M. (ed.) (1982a), Słownik języka polskiego, vol. 2, Warszawa: PWN. [Google Scholar]
  39. Szymczak M. (ed.) (1982b), Słownik języka polskiego, vol. 3, Warszawa: PWN. [Google Scholar]
  40. Tate M.J. (2007), Critical Companion to F. Scott Fitzgerald, New York: Facts On File. [Google Scholar]
  41. Tokarz B. (2017), Parateksty jako wyraz koncepcji przekładu, “Przekłady Literatur Słowiańskich”, nr 8(1), pp. 15–35, https://journals.us.edu.pl/index.php/PLS/article/view/6812?& [accessed: 27.07.2025]. [Google Scholar]
  42. Vermeer H.J. (2000), Skopos and Commission in Translational Action, [in:] L. Venuti (ed.), The Translation Studies Reader, London & New York: Routledge, pp. 221–232. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora

Podobne artykuły

1 2 3 4 5 6 7 8 9 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.