Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 136 (2021): Nasza Przeszłość

Artykuły

Stanowisko Klubu Pracy Konstytucyjnej wobec przepisów wyznaniowych sejmowego projektu konstytucji w latach 1919–1921

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2021.136.145-168  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2021

Abstrakt

Artykuł przedstawia udział konserwatywnego Klubu Pracy Konstytucyjnej w debatach Sejmu Ustawodawczego nad przepisami wyznaniowymi sejmowego projektu konstytucji w latach 1919–1922. Stałym mówcą klubu w tych sprawach był Alfred Halban, który przedstawiał konserwatywną wizję stosunków Kościoła katolickiego i państwa, dbając o zachowanie autonomii Kościoła w pełnieniu jego duchowej misji. Jednocześnie popierał koncepcję zawarcia konkordatu ze Stolicą Apostolską, traktując tę umowę jako oczywistą konsekwencję struktury organizacyjnej Kościoła katolickiego. Udział KPK w sejmowej debacie nie wywarł decydującego wpływu na kształt przepisów wyznaniowych konstytucji, niemniej jednak miał on pozytywny wymiar, gdyż A. Halban był jednym z głównych rzeczników prowadzenia ściśle merytorycznej dyskusji nad sprawami wyznaniowymi i nieulegania w tej kwestii emocjom.

Bibliografia

  1. Druki Sejmu Ustawodawczego (1919–1921). [Google Scholar]
  2. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (1921). [Google Scholar]
  3. Lutosławski K., Stronnictwa w Kraju i w Sejmie, Warszawa 1921. [Google Scholar]
  4. Singer B., Od Witosa do Sławka, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  5. Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu Ustawodawczego (1919–1921). [Google Scholar]
  6. Ustawa rządowa z dnia 3-go maja 1791 roku, [w:] Konstytucje Polskie 1791–1921, wyd. M. Handelsman, Warszawa 1922. [Google Scholar]
  7. Ajnenkiel A., Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej, Warszawa 1975. [Google Scholar]
  8. Ajnenkiel A., Historia sejmu polskiego, t. 2, cz. 2: II Rzeczpospolita, Warszawa 1989. [Google Scholar]
  9. Bełcikowski J., Stronnictwa, Partje, Unje, Federacje, Kluby polityczne na ziemiach polskich i ich programy w r. 1921, Warszawa–Lwów 1921. [Google Scholar]
  10. Brzoza Cz., Halban Alfred, [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J.M. Majchrowski, Warszawa 1994. [Google Scholar]
  11. Gałka B., Ziemianie w parlamencie II Rzeczypospolitej, Toruń 2002. [Google Scholar]
  12. Górski A., Podolacy. Obóz polityczny i jego liderzy, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  13. Holzer J., Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  14. Janowski M., Inteligencja wobec wyzwań nowoczesności. Dylematy ideowe polskiej demokracji liberalnej w Galicji w latach 1889–1914, Warszawa 1996. [Google Scholar]
  15. Jaskólski M., Kaduceus polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934, Kraków 2014. [Google Scholar]
  16. Kallas M., Zagadnienia wyznaniowe w projektach polskich konstytucji z lat 1917–1921, [w:] Świat, Europa, mała ojczyzna. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Grodziskiemu w 80-lecie urodzin, red. M. Małecki, Bielsko-Biała 2009. [Google Scholar]
  17. Komarnicki W., Polskie prawo polityczne (geneza i system), Warszawa 2008 [reprint Warszawa 1922]. [Google Scholar]
  18. Koranyi K., Halban Alfred (1865–1926), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961. [Google Scholar]
  19. Krasowski K., Episkopat katolicki w II Rzeczypospolitej. Myśl o ustroju państwa – postulaty – realizacja, Warszawa–Poznań 1992. [Google Scholar]
  20. Krasowski K., Konkordat polski z 1925 roku. Geneza – postanowienia – wykonanie, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2007, t. 59, z. 2. [Google Scholar]
  21. Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  22. Krukowski S., Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 1977. [Google Scholar]
  23. Krukowski S., Sejm Ustawodawczy 1919–1922. Uwagi o składzie i działalności, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1986, t. 38, z. 1. [Google Scholar]
  24. Krukowski S., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, red. M. Kallas, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  25. Łysko M., Przepisy wyznaniowe Konstytucji Marcowej, [w:] Konstytucja. Ustrój polityczny. System organów państwowych. Prace ofiarowane Profesorowi Marianowi Grzybowskiemu, red. S. Bożyk, A. Jamróz, Białystok 2010 [Google Scholar]
  26. Mackiewicz S. (Cat), Historia Polski od 11 listopada 1918 do 17 września 1939, Kraków 2012. [Google Scholar]
  27. Magiera P., Spór o zawarcie konkordatu ze Stolicą Apostolską w debacie konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego z lat 1919–1921, „Folia Historica Cracoviensia” 2018, t. 24, z. 2. [Google Scholar]
  28. Malinowska I., Polskie centrum parlamentarne w latach 1919–1926, „Przegląd Historyczny” 1990, t. 81, nr 3–4. [Google Scholar]
  29. Mich W., Kościół i religia katolicka w myśli politycznej polskiego ruchu konserwatywnego 1918–1939, [w:] Religia i Kościół rzymskokatolicki w polskiej myśli politycznej 1919–1993, red. J. Jachymek, Lublin 1995. [Google Scholar]
  30. Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  31. Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej, Warszawa 1983. [Google Scholar]
  32. Rudnicki Sz., Działalność polityczna polskich konserwatystów 1918–1926, Wrocław 1981. [Google Scholar]
  33. Rzepecki T., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, Poznań 1920. [Google Scholar]
  34. Sawicki J., Studia nad położeniem prawnym mniejszości religijnych w państwie polskim, Warszawa 1937. [Google Scholar]
  35. Szlachta B., Polscy konserwatyści wobec ustroju politycznego do 1939 roku, Kraków 2000. [Google Scholar]
  36. Szreniawa J., Polskie stronnictwa polityczne, Warszawa 1921. [Google Scholar]
  37. Tusiński P.A., Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1922, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  38. Wisłocki J., Konkordat polski z 1925 roku. Zagadnienia prawno-polityczne, Poznań 1977. [Google Scholar]
  39. Wyczawski H.E., Kościół w odrodzonym państwie polskim (1918–1939). Sytuacja prawna Kościoła katolickiego w Polsce, [w:] Historia Kościoła w Polsce, t. 2, cz. 2: 1918–1945, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań–Warszawa 1979. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.