Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 115 (2011): Nasza Przeszłość

Artykuły

"Nawrócony" funkcjonariusz MBP: historia Wacława Hajduka (1911-1977)

  • Bartomiej Noszczak
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2011.115.449-473  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2011

Abstrakt

Wacław Hajduk urodził się w 1911 r. we wsi Szczalb. W lipcu 1945 wstąpił do PPR, która zarekomendowała mu pracę w MBP. Od października 1947 pracował jako introligator w Oddziale II i miał styczność z dokumentami ściśle tajnymi MBP. Hajduk był człowiekiem religijnym, demokratą, który gloryfikował USA. Od sierpnia 1948 wykradał dokumentację UB i ukrywał ją u kuzynów Feliksa i Joanny Chmielewskich. Poznał tam Siostrę Miłosierdzia Bronisławę Zysk. Chciał za jej pomocą przekazać prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu informację o walce UB z religią i Kościołem katolickim. Zakonnica zniszczyła jednak przekazany meldunek pod wpływem księdza Władysława Smyrskiego, który krytycznie ją ocenił. Introligator został aresztowany w listopadzie 1949 r. Został skazany na śmierć, którą zamieniono na dożywocie. Współpracownicy Hajduka otrzymali też wysokie kary. W więzieniu Hajduk zaczął cierpieć na chorobę psychiczną. Zmarł bez wyzdrowienia w 1977 r. Nie miał tyle szczęścia i nie miał takiej sławy jak ppłk Józef Światło, który w 1953 r. uciekł na Zachód. Ten człowiek z wyrzutami sumienia stał się bohaterem, a następnie chroniony przez CIA resztę życia spędził w USA. Hajduk, zwykły funkcjonariusz UB, w walce z systemem spotkał się z odrazą. Był tylko marionetką w hierarchii MBP. Nawet gdyby jego informacje zostały rozpowszechnione, nie miałoby to znaczenia: w 1948 i 1949 system był wciąż zbyt silny. Historia potraktowała Hajduka okrutnie: nie zapewnił sobie swojego miejsca w historii.

Bibliografia

  1. Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940-1955, Warszawa 2003. [Google Scholar]
  2. Kazimierza Opary notatka dotycząca niektórych faktów i dokumentów dotyczących antypaństwowej działalności prymasa Stefana Wyszyńskiego, ściśle tajne, Warszawa, 4 XII 1953 r., [w:] Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski w dokumentach aparatu bezpieczeństwa PRL (1953-1956), opr. B. Piec, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  3. Myszor J., Zysk Bronisława, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989. Pomordowani – więzieni – wygnani, red. J. Myszor, Warszawa 2003, s. 340-341. [Google Scholar]
  4. Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego (1953-1956), Warszawa 2008. [Google Scholar]
  5. Paczkowski A., Trzy twarze Józefa Światły. Przyczynek do historii komunizmu w Polsce, Warszawa 2009. [Google Scholar]
  6. Rocznik statystyczny 1949, Warszawa 1950. [Google Scholar]
  7. Werblan A., Władysław Gomułka. Sekretarz Generalny PPR, Warszawa 1988. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.