Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 128 (2017): Nasza Przeszłość

Articles

Pit traces on the portals of gothic churches of Northern Poland

  • Seweryn Pauch
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2017.128.41-70  [Google Scholar]
Published: 2017-12-30

Abstract

The aim of the article is to verify the existing thesis about round traces around ghotic church portals. The author has catalogued over 160 religious buildings from northern Poland and tabulated the gathered data. He has also made an attempt to explain the reasons for which a portal was an especially appropriate place for making pit traces. The interpretation has been based mainly on Biblical texts, which repeatedly emphasise the significance of the place leading from the profane to the sacred world. The speculations have been complemented with a detailed list of locations visited by the author and the tables specify the exact number of traces on the church walls with consideration of their geographical orientation.

References

  1. Brzoskowski W., Dzieje Skarszew, Skarszewy 2009. [Google Scholar]
  2. Drozdowski J. A., Kubki, pręgi…, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, maj 1986, s. 2-7. [Google Scholar]
  3. Dydyński J., Uwagi o wklęsłościach kulistych na murze kościelnym, „Kurier Poznań-ski”, 1885, nr 294. [Google Scholar]
  4. Eliade M., Sacrum – mit – historia, Warszawa 1993. [Google Scholar]
  5. Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  6. Gryglewicz F., Brama i pasterz, [w:] Egzegeza Ewangelii św. Jana. Kluczowe teksty i tematy teologiczne, red. F. Gryglewicz, Lublin 1992, s. 62-92. [Google Scholar]
  7. Guardini R., Znaki święte, Wrocław 1987. [Google Scholar]
  8. Hani J., Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Kraków 1994. [Google Scholar]
  9. Hochleitner J., Kubki i pręgi na krzyżackich kościołach, „Przydrożne Pomniki Prze-szłości”, z. 16, 1993, s. 24-28. [Google Scholar]
  10. Hochleitner J., Tajemnicze znaki na cegłach gotyckich kościołów na przykładzie katedry św. Mikołaja w Elblągu, „Rocznik Elbląski”, 2002, s. 95-102. [Google Scholar]
  11. Hockenbeck H., Die Näpfchensteine an den Pfarrkirchen zu Klecko, Lekno, Rogasen Und Wongrowitz, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen”, 1885, Jg. 1, s. 118-133. [Google Scholar]
  12. Hoffsümmer W., Leksykon dawnych i nowych symboli do wykorzystania w praktyce duszpasterskiej i katechetycznej, Kielce 2001. [Google Scholar]
  13. Kamińska K., Zagłębienia na cegłach z chojnickiej bazyliki, „Baszta”, 2011, nr 11, s. 37-43. [Google Scholar]
  14. Kobielus S., Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Ząbki 2004. [Google Scholar]
  15. Lewandowska J., Zagadkowe ślady na murach kościołów w Brodnicy, Lembargu, Lubawie i Nowym Mieście Lubawskim, [w:] Wiara z demonem w tle. Studia nad materialnymi śladami przekazu informacji na ziemiach polskich do schyłku XVIII wieku, J. Lewandowska, A. Mietz, J. Woźny, Toruń 2008, s. 57-76. [Google Scholar]
  16. Lewandowska J., Zagadkowe ślady na murach wybranych kościołów w Polsce Pół-nocno-Wschodniej, [w:] Zjawiska magiczno-demoniczne na terenie dawnych ziem pruskich na tle porównawczym, red. K. Grążawski i J. Gancewski, Olsztyn 2014, s. 177-189. [Google Scholar]
  17. Litak S., Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Lublin 2006. [Google Scholar]
  18. Lurker M., Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, Kraków 1994. [Google Scholar]
  19. Madela K., Tajemnicze znaki na cegłach kościoła św. Antoniego w Suszu, „Skarbiec Suski Historia, środowisko, kultura”, 2009, nr 1, s. 9-14. [Google Scholar]
  20. Mietz A., Apotropaiony antydemoniczne na świątyniach ziemi dobrzyńskiej, „Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie”, R. 1, 2009, s. 89-96. [Google Scholar]
  21. Mietz A., Graffita czasów nowożytnych na murach kościołów w Grudziądzu i okolicy. Tożsamość – orędownictwo – zbawienie, „Rocznik Grudziądzki”, R. XIII, 1998, s. 33-47. [Google Scholar]
  22. Mietz A., Nowożytne graffita i ślady oczyszczania ogniem w Polsce Środkowej i Pół-nocnej, [w:] Wiara z demonem w tle. Studia nad materialnymi śladami przekazu in-formacji na ziemiach polskich do schyłku XVIII wieku, J. Lewandowska, A. Mietz, J. Woźny, Toruń 2008, s. 79-135. [Google Scholar]
  23. Pauch S., Dołki pokutne w Łasinie, „Prowincja”, 2012, nr 1(7), s. 77-82. [Google Scholar]
  24. Pauch S., Kilka uwag o dołkach pokutnych, „Kociewski Magazyn Regionalny”, 2012, nr 1(76), s. 14-15. [Google Scholar]
  25. Pauch S., Ślady na murach bazyliki pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach, „Zeszyty Chojnickie”, 2015, nr 31, s. 62-67. [Google Scholar]
  26. Pauch S., Ślady na murach kościoła św. Mikołaja w Gniewie, jako wyraz lęku przed nagłą śmiercią, „Nasza Przeszłość”, 2016, nr 125, s. 165-182. [Google Scholar]
  27. Rożek M., Idee i symbole sztuki chrześcijańskiej, Kraków 2010. [Google Scholar]
  28. Ruszkowski A., Tajemnice średniowiecznych murów, „Gościniec”, 1980, nr 9, s. 23. [Google Scholar]
  29. Sołtyk I., Graffiti czasów nowożytnych na murach Bazyliki pod wezwaniem Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach. Studium analityczne, Chojnice 2011. [Google Scholar]
  30. Szafrański, Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne w dawnej Europie, [w:] Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne, Warszawa 1974, s. 353-403. [Google Scholar]
  31. Szamocki G., Motyw bramy w Nowym Testamencie. Przyczynek do teologii biblijnej, Pelplin 2001. [Google Scholar]
  32. Tyszkiewicz J., „Nowy ogień” na wiosnę, [w:] Cultus et cognitio. „Studia z dziejów średniowiecznej kultury”, red. S. K. Kuczyński, T. Lalik, Warszawa 1976, s. 591-597. [Google Scholar]
  33. Uspienski B., Krzyż i koło. Z historii symboliki chrześcijańskiej, Gdańsk 2010. [Google Scholar]
  34. Walczak R., Symbolika i wystrój świątyni chrześcijańskiej, Poznań 2005. [Google Scholar]
  35. Weertz J., Weertz D., Duffin C. J., Possible sources of therapeutic stone powder from North West Europe, “Pharmaceutical Historian”, 2014, nr 44, s. 27-32. [Google Scholar]
  36. Węgłowska K. N., Nieckowate zagłębienia na elewacjach średniowiecznych obiektów sakralnych na obszarze ziemi chełmińskiej i lubawskiej, Praca doktorska napisana w Instytucie Archeologii UMK, Toruń 2016. [Google Scholar]
  37. Wiśniewski J., Pomezania. Z dziejów kościelnych, Elbląg 1996. [Google Scholar]
  38. Wróblewski T., Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce, „Studia i materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza”, R. IV, 1958, z. 2, s. 195-205. [Google Scholar]
  39. Bezeichnungen der Schälchen, Schleifrillen und Näpfchen in anderen Sprachen, http://www.schabespuren.de/wetzrillen/index.php/Fremdsprachliche_Bezeichnungen, [dostęp:10 lutego 2017] [Google Scholar]
  40. Schels P., Schabespuren auf Stein (Rillen und Näpfchen), s. 21, https://www.yumpu.com/ [Google Scholar]
  41. de/document/view/8703752/schabespuren-auf-stein-rillen-und-napfchen-hosting-agency, [dostęp: 10 stycznia 2017] [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.