Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 138 (2022): Nasza Przeszłość

Edycja źródłowa

Opis kościoła i klasztoru OO Karmelitów Bosych w Berdyczowie, dokonany w czasie wizyty generalnej Michała Pałuckiego, wizytatora generalnego diecezji kijowskiej, w 1786 r. Edycja źródłowa.

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2022.138.327-363  [Google Scholar]
Opublikowane: 31.12.2022

Abstrakt

Do klasztoru Niepokalanego Poczęcia NMP w Berdyczowie karmelici przybyli w 1642 r. Niepokoje wojenne i zatargi prawne ze spadkobiercami fundatora, Janusza Tyszkiewicza doprowadziły do zniszczenia zabudowań klasztornych oraz spowodowały, że zakonnicy zmuszeni byli kilkakrotnie opuszczać Berdyczów. Na stałe do konwentu powrócili na początku XVIII w., podjęli wówczas odbudowę kościoła i klasztoru według nowych założeń architektonicznych. Klasztor stał się jednym z ważniejszych miejsc kultu religijnego, w którym szczególnie czczono uznany za cudowny obraz Matki Bożej Berdyczowskiej. Był także ośrodkiem nauki i kultury, a ze względu na posiadane fortyfikacje pełnił ważną funkcję militarną. W 1866 r. klasztor został skasowany na mocy wydanego dwa lata wcześniej, w ramach represji po powstaniu styczniowym, ukazu kasacyjnego. Karmelici powrócili do Berdyczowa ponownie w 1918 r., jednak i wówczas burzliwe dzieje regionu nie pozwoliły im na pozostanie w konwencie, ostatecznie skonfiskowanym przez władze sowieckie. Budynki przebudowano lub przeznaczono na inne cele, ich wyposażenie oraz sprzęty i stroje liturgiczne zostały zniszczone lub rozproszone. Jedynie zachowane dokumenty archiwalne pozwalają nam dzisiaj, przynajmniej częściowo, odtworzyć wygląd, usytuowanie i wyposażenie kościoła i klasztoru karmelitów bosych w Berdyczowie.

Bibliografia

  1. Archiwum Krakowskiej Prowincji Zakonu Karmelitów Bosych w Krakowie, Archiwum Klasztoru w Lublinie, sygn. AKL 13, Kronika klasztoru karmelitów bosych w Lublinie od 1918–1933 r. (o. Jana Kantego Osierdy k.b.). [Google Scholar]
  2. Chłapowski K., Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  3. Furmanik K., Księga zmarłych karmelitów bosych w Polsce, na Litwie i Rusi 1607–1998, t. 1/1–2, Kraków 2002. [Google Scholar]
  4. Adamska J. I., Święta Teresa od Jezusa, Kraków 1983. [Google Scholar]
  5. Balzer O., Geneza Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa polskiego XVI wieku, Warszawa 1886. [Google Scholar]
  6. Bernat Z., Filarska B., Cecylia, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 2, Lublin 1976, kol. 1379–1381. [Google Scholar]
  7. Butkiewicz M., Załuski Józef Andrzej, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 20, Lublin 2014, kol. 1217–1218. [Google Scholar]
  8. Brzozecki S, Wincenty Ferrer, Ferreriusz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 20, Lublin 2014, kol. 656–657. [Google Scholar]
  9. Czapliński W., Władysław IV i jego czasy, Warszawa 1988. [Google Scholar]
  10. Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, red. S. Courtois, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  11. Czeppe M., Sołtyk Kajetan Ignacy, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t.40, Warszawa-Kraków 2000-2001, s. 386–404. [Google Scholar]
  12. Cztery wieki karmelitów bosych w Polsce 1605-2005, red. A. Ruszała, Kraków 2005. [Google Scholar]
  13. Ejdelman N., Paweł I – czyli śmierć tyrana, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  14. Fejtö F., Józef II, Warszawa 1993. [Google Scholar]
  15. Froissart B., Święty Jan od Krzyża, Kraków 1982. [Google Scholar]
  16. Fros H., Sowa F., Księga imion i świętych, t. 4, Kraków, 2000. [Google Scholar]
  17. Gil Cz., Historia Zakonu Karmelitów Bosych, Kraków 1997. [Google Scholar]
  18. Gil Cz., Karmelici bosi [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, Lublin 2000, kol. 814–819. [Google Scholar]
  19. Janas E., Kłaczewski W., Urzędnicy województw kijowskiego i czernihowskiego, Kórnik 2002. [Google Scholar]
  20. Kania W., Celestyn I, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 2, Lublin 1976, kol. 1391. [Google Scholar]
  21. Karmelici bosi w Polsce 1605-2005. Księga jubileuszowa, red. Cz. Gil, Kraków 2005. [Google Scholar]
  22. Konopczyński, W. August III, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Kraków 1935, s. 183-185. [Google Scholar]
  23. Kopiec J., Urban VIII, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 19, Lublin 2013, kol. 1383–1384. [Google Scholar]
  24. Krasny P., Przyczynek do biografii Jana de Witte, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. 57, 1995, nr 3–4, s. 295–297. [Google Scholar]
  25. Kumor B., Radoszewski (Boksa-Radoszewski) Bogusław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986, s. 747–748. [Google Scholar]
  26. Kuźmak K., Jacniacka M., Jan Nepomucen, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 812–814. [Google Scholar]
  27. Lépée M., Święta Teresa z Avilla – mistyczka, Warszawa 1995. [Google Scholar]
  28. Litwin H., Równi do równych. Kijowska reprezentacja sejmowa 1569-1648, Warszawa 2009. [Google Scholar]
  29. Marples D., Historia ZSRR, Wrocław 2006. [Google Scholar]
  30. Misiurek J., Stachowiak L., Straszewicz M., Jan Apostoł Ewangelista, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 752–755. [Google Scholar]
  31. Modzelewska B., Straszewicz M., Szier-Kramarek B., Michał Archanioł, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 12, Lublin 2008, kol. 805–809. [Google Scholar]
  32. Neuman P. F., Materiały do słownika karmelitów bosych na historycznych ziemiach Rzeczypospolitej, z. 1, Poznań 2005. [Google Scholar]
  33. Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  34. Ordon H., Straszewicz M., Juda Tadeusz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000, kol. 195– 197. [Google Scholar]
  35. Pałubska Z., Teodor, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 19, Lublin 2013, kol. 618. [Google Scholar]
  36. Pamiętnik Krzysztofa Zawiszy, wojewody mińskiego (1666–1721), wyd. J. Bartoszewicz, Warszawa 1862. [Google Scholar]
  37. Poinsenet M. D., Stromą ścieżką. Święty Jan od Krzyża, Kraków 1991. [Google Scholar]
  38. Pokryszka A., Tekla, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 19, Lublin 2013, kol. 589– 590. [Google Scholar]
  39. Rostworowski E., Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 Maja, Warszawa 1966. [Google Scholar]
  40. Serczyk W. A., Poczet władców Rosji (Romanowowie), Londyn 1992. [Google Scholar]
  41. Staniewicz P., Zambrzycki (Zembrzycki) Franciszek Remigiusz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 20, Lublin 2014, kol. 1223. [Google Scholar]
  42. Straszewicz M., Szlaga J., Jan Chrzciciel, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 771–775 . [Google Scholar]
  43. Straszewicz M., Szymik S., Józef Oblubieniec, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000, kol. 124– 127. [Google Scholar]
  44. Wanat B. J., Katalog Archiwum Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych pw. Ducha Świętego w Czernej, t. 1–2, Kraków 1998–1999. [Google Scholar]
  45. Wanat B. J., Klasztor karmelitów bosych w Berdyczowie na Ukrainie, Kraków 2007. [Google Scholar]
  46. Wanat B. J., Szkoły karmelitów bosych w Berdyczowie na Ukrainie, Kraków 2007. [Google Scholar]
  47. Wanat B. J., Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1975, Kraków 1979. [Google Scholar]
  48. Wereszycki H., Historia Austrii, Wrocław–Warszawa–Kraków 1986. [Google Scholar]
  49. Wierzbicki L. A., Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  50. Wisner H., Władysław IV Waza, Wrocław 1995. [Google Scholar]
  51. Wisner H., Zygmunt III Waza, Wrocław 1991. [Google Scholar]
  52. Zahorski A., Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  53. Ziegler G., Tajemnice rodu Romanowów, Warszawa, 2000. [Google Scholar]
  54. Zienkowska K., Stanisław August Poniatowski, Wrocław 2004. [Google Scholar]
  55. Pope Benedict XIV, [w:] Catholic Encyclopedia, https://www.newadvent.org/cathen/02432a.htm (1 IX 2021). [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.