Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page

Vol. 82 (1994): Nasza Przeszłość

Artykuły

Pielgrzym i fundator. Fundacje kościelne i pochodzenie księcia Jaksy

  • Jerzy Rajman
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1994.82.5-34  [Google Scholar]
Publiée: 1994-12-30

Résumé

Książę Jaksa to jedna z najbardziej zagadkowych postaci w dziejach Polski XII wieku. wiek. Jego matka była siostrą ostatniego słowiańskiego księcia z Brennej. Ojciec nie jest znany, prawdopodobnie był to jeden z książąt słowiańskich zamieszkujących rejon Łaby. W 1149 r. Jaksa posiadał już tytuł książęcy, a w 1150 (lub 1153) udało mu się z pomocą polską zdobyć Brenną. Wsparcie ze strony Polski zapewnił sobie poprzez małżeństwo w 1145 r. z córką Piotra Włostowica. Utrzymywał także bliskie kontakty z rodami Toporczyków, Lisów i Gryfitów oraz z dworem książęcym, zwłaszcza za panowania Kazimierza Sprawiedliwego w Sandomierzu. Zdaniem autora teza o pochodzeniu Jaksy z rodu Gryfitan nie jest dostatecznie poparta źródłami. Autor łączy genezę majątku Jaksy w Krakowie i Lublinie z posagiem jego żony i egzekucjami od książąt. Dokument z 1198 r. wspomina, że ​​Jaksa otrzymał od księcia pozwolenie na założenie klasztoru. To obala teorię jakoby odziedziczył majątek w Polsce. Na dłuższą metę Jaksa związał się z Polską poprzez swoje fundacje kościelne. Efektem jego dwóch pielgrzymek do Jerozolimy była fundacja w Miechowie klasztoru dla Zakonu Strażników Grobu Świętego, który mianował w 1163 roku. W 1158 udał się do Pragi i nawiązał kontakt z klasztorem premonstratensów w Doksanach. Prawdopodobnie przed 1162 rokiem założył klasztor w Zwierzyńcu pod Krakowem i sprowadził tam zakonnice z Doksan. Obydwa klasztory otrzymały od niego po trzy wioski. Związane z nim i księciem Kazimierzem rody szlacheckie przekazały im także bogate datki. Powstanie kościoła w Krzyżanowicach nad Nidą i przebudowa kościoła św. Michała na Ołbinie we Wrocławiu to zapewne zasługa Jaksy. Bogato przekazał także klasztor benedyktynów w Sieciechowie, założony przez rodzinę Toporczyków.

Références

  1. Backmund N., Monasticon Praemonstratense, t. 1, Berolini-Novi Eboraci 1983. [Google Scholar]
  2. Bieniak J., Clans de chavalerie en Pologne du XIIIe au XVe siècle, w: Famille et parenté dans l ’occident médiéval, Roma 1977. [Google Scholar]
  3. Dobrowolski T., Sztuka Krakowa, wyd. 5, Kraków 1978. [Google Scholar]
  4. Gródecki R., Studia nad dziejami gospodarczymi Polski XII wieku, „Kwartalnik Historyczny” 29: 1915. [Google Scholar]
  5. Małecki A., Studya heraldyczne, t. 2, Lwów 1890. [Google Scholar]
  6. Morelowski M. Studia nad architekturą i rzeźbą na wrocławskim Ołbinie XII wieku, w: „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. 7: 1952. [Google Scholar]
  7. Myśliński K., Słowiańska Brenna-Brandenburg i jej przejście pod rządy margrabiów w połowie XII wieku, „Rocznik Lubelski” t. 10: 1967. [Google Scholar]
  8. Radwańska T., Krakowski kościół Najśw. Salwatora p o badaniach archeologtcznych w latach osiemdziesiątych, w: Materiały Archeologiczne, Kraków 1993. [Google Scholar]
  9. Rajman J., Średniowieczne zapiski w nekrologu klasztoru Norbertanek na Zwierzyńcu, w: NP t. 77: 1992. [Google Scholar]
  10. Wiśniowski E., W sprawie początków klasztoru norbertanek w Krzyżanowicach, RHum t. 8: 1960. [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.