Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 123 (2015): Nasza Przeszłość

Artykuły

Parafia unicka pw. św. Mikołaja w Muratynie w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

  • Janusz Adam Frykowski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2015.123.197-223  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2015

Abstrakt

Muratyn to wieś położona w gminie Laszczów, w północnej części powiatu tomaszowskiego w województwie lubelskim. Pierwsza pisemna wzmianka o tej wsi pochodzi z 1430 r., kiedy to książę bełski Władysław I nadał ten majątek Mikołajowi Nieborowskiemu, kasztelanowi sochaczewskiemu. Dokładna data rozpoczęcia funkcjonowania parafii św. Mikołaja w Muratynie nie jest znana, nie ma jednak wątpliwości, że miało to miejsce przed 1687 r. Wiadomo też, że w okresie funkcjonowania tej parafii administracyjnie należała do dekanatu tyszowieckiego. Po przeanalizowaniu protokołów powizytacyjnych pozostawionych przez biskupów chełmskich nakreślono nie tylko wygląd drewnianego kościoła parafialnego wraz z jego wyposażeniem, ale także wygląd prezbiterium i zabudowań pomocniczych. Ponadto oszacowano beneficjum kościelne i jego zmienność w okresie, na którym koncentruje się niniejsza praca naukowa. Nie tylko ustalono dane personalne 5 parafii (proboszczów) pracujących w tej konkretnej parafii, ale również szacuje się liczbę parafian.

Bibliografia

  1. -lecie unii brzeskiej, red. K. Soczyński, Warszawa 1996. [Google Scholar]
  2. Bieńkowski L., Diecezja prawosławna, [w:] Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyński, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1988, t. III, kol. 132-133. [Google Scholar]
  3. Bieńkowski L., Organizacja Kościoła wschodniego w Polsce, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. II, Kraków 1970. [Google Scholar]
  4. Bobryk W., Duchowieństwo unickiej diecezji chełmskiej w XVIII wieku, Lublin 2005, Chruscewicz G., Istorija zamojskago sobora (1720 goda), Wilno 1880. [Google Scholar]
  5. Czterechsetlecie zawarcia Unii Brzeskiej 1596-1996: materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r., red. S. Alexandrowicz i T. Kempa, Toruń 1998. [Google Scholar]
  6. Dąbkowski P., Podział administracyjny województwa ruskiego i bełskiego w XV wieku, Lwów 1939. [Google Scholar]
  7. Drob J. A., Unia brzeska. Stereotypy i granica kultur 1596-1996, [w:] Czterechsetlecie zawarcia unii brzeskiej 1596-1996. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r., red. S. Alexandrowicz i T. Kempa, Toruń 1998, s. 25-32. [Google Scholar]
  8. Dydycz, A. P. Opisanie odnalezienia relikwii św. Jozafata Kuncewicza na tle jego życia oraz dziejów doczesnych szczątków, „Rocznik Bialskopodlaski”, t. XII, 2004, s. 159-176. [Google Scholar]
  9. Dylągowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918), Warszawa 1996. [Google Scholar]
  10. Dziedzictwo Unii Brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin-Supraśl 2012. [Google Scholar]
  11. Frykowski J., Niedźwiedź E., Niedźwiedź J. , Dzieje miejscowości gminy Łaszczów. Powiat tomaszowski, Łaszczów-Zamość 2004. [Google Scholar]
  12. Frykowski J., Niegrodowe starostwo tyszowieckie w latach 1519-1768. Studium społeczno-gospodarcze, Tomaszów Lubelski 2009. [Google Scholar]
  13. Frykowski J., Parafie prawosławne i unickie w Tyszowcach XVI-XVIII wieku, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 10, 2012, s. 33-48. [Google Scholar]
  14. Gil A. , Chełmska diecezja unicka 1596-1810. Dzieje i organizacja. Studia i materiały z dziejów chrześcijaństwa wschodniego w Rzeczpospolitej, Lublin 2005. [Google Scholar]
  15. Gil A. , Chełmska Diecezja Unicka w okresie rządów biskupa Jakuba Suszy (1649-1687), [w:] Sztuka sakralna i duchowość pogranicza polsko-ukraińskiego na Lubelszczyźnie (Materiały z Międzynarodowej Konferencji „Sztuka Sakralna Pogranicza”, Lublin 13-15.10.2005 r.), red. S. Batruch, R. Zilinko, Lublin 2005, s. 61-66. [Google Scholar]
  16. Gil A., Chełmskie diecezje obrządku wschodniego zagadnienia organizacji terytorialnej w XVII i XVIII wieku, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, red. S. Stępień, Przemyśl 2000. [Google Scholar]
  17. Gil A., Prawosławna eparchia chełmska do 1596 r., Lublin-Chełm, 1999. [Google Scholar]
  18. Gil A., Skoczylas I., Kościoły wschodnie w państwie polsko-litewskim w procesie przemian i adaptacji: metropolia kijowska w latach 1458-1795, Lublin-Lwów 2014. [Google Scholar]
  19. Gloger Z., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903. [Google Scholar]
  20. Górak J., Dawne cerkwie drewniane w dawnym województwie zamojskim, Zamość 1984. [Google Scholar]
  21. Górak J., Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Zamość 1986. [Google Scholar]
  22. I. Turnau, Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa 1999. [Google Scholar]
  23. Ihnatowicz I., Miary staropolskie, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 r., red. A. Mączak, t. I, Warszawa 1981. [Google Scholar]
  24. Karbownik M., Ofiary iura stolae na ziemiach polskich w latach 1285-1918, Lublin 1995. [Google Scholar]
  25. Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992. [Google Scholar]
  26. Kołbuk W., Kościoły wschodnie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej 1772-1914, Lublin 1992. [Google Scholar]
  27. Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1998. [Google Scholar]
  28. Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1998. [Google Scholar]
  29. Kość J., Słownictwo regionalne w XVII-XVIII-wiecznych księgach miejskich wschodniej Lubelszczyzny, [w:] „Studia językoznawcze”, t. 13, Wrocław 1988, s. 73. [Google Scholar]
  30. Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej Przedrozbiorowej, Warszawa 2009, s. 74. [Google Scholar]
  31. Lewandowski J., Greckokatolicka diecezja chełmska w realiach polityczno-ustrojowych Księstwa Warszawskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, Historia, vol. LXII, Lublin 2007. [Google Scholar]
  32. Librowski S., Wizytacje diecezji wrocławskiej, cz. 1, Wizytacje diecezji kujawsko-pomorskie, t. 1, Opracowanie archiwalno-źródłoznawcze, z. 1, Wstęp ogólny „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 8 (1964). [Google Scholar]
  33. Likowski E., Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku, t. 1, Warszawa 1906. [Google Scholar]
  34. Likowski E., Unia brzeska, Warszawa 1907. [Google Scholar]
  35. Litak S., Akta wizytacyjne parafii z XVI-XVIII wieku, jako źródło historyczne, „Zeszyty Naukowe KUL”, V (1962), nr 3. [Google Scholar]
  36. M. Дмитриев, Брестская уния в исследованиях польских и российских историков, w: Российско-польские научные связи в XIX- XX вв., редкол. В. Волков, Л. Марней, Б. Носов, Москва 2003. [Google Scholar]
  37. Markunas A., T. Uczitiel, Popularny słownik sakaralizmów polskich i ukraińskich, Poznań 2001. [Google Scholar]
  38. Mironowicz A. , Struktura organizacyjna Kościoła prawosławnego w Polsce w X-XVIII wieku, [w:] Kościół prawosławny w Polsce dawniej i dziś, red. Adamczuk L., Mironowicz A., Warszawa 1993, s. 48-58. [Google Scholar]
  39. Narbutt O. , Historia i typologia ksiąg liturgicznych bizantyńsko-słowiańskich. Zagadnienie identyfikacji według kryterium treściowego, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  40. Nowodworski M., Parafia, [w:] Encyklopedia kościelna, red. M. Nowodworski, Warszawa 1892, s. 200. [Google Scholar]
  41. Pańczuk B., Księgi liturgiczne, [w:] Encyklopedia katolicka, red. A. Szostek, E. Ziemann, R. Sawa, K. Góźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2004, t. X, kol. 110. [Google Scholar]
  42. Półćwiartek J., Z badań nad rolą gospodarczo-społeczną plebanii na wsi pańszczyźnianej ziemi przemyskiej i sanockiej w XVI-XIX wieku, Rzeszów 1974. [Google Scholar]
  43. Seniuk B.M., Osiemnastowieczna terminologia z zakresu architektury i sztuki cerkiewnej oraz organizacji Kościoła wschodniego. Materiały do słownika na podstawie protokołów wizytacyjnych Eparchii Włodzimierskiej, [w:] Polska Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, red. S. Stępień, t. 5, Przemyśl 2000. [Google Scholar]
  44. Snela B., Kolory liturgiczne, [w:] Encyklopedia katolicka, red. B. Migut, A. Szostek, R. Sawa, K. Gwóźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2002, t. 9, kol. 385-386. [Google Scholar]
  45. Sygowski P., Unicka diecezja chełmska w protokołach wizytacyjnych biskupa Maksymiliana Ryłły z lat 1759-1762, [w:] Polska-Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, red. S. Stępień, t. 5, Przemyśl 2000. [Google Scholar]
  46. Sygowski P., Wizytacja cerkwi unickiej diecezji chełmskiej przeprowadzonej w latach 1720-1725 przez biskupa chełmskiego i bełskiego Józefa Lewickiego, [w:] Studia archiwalne, II, Lublin 2007. [Google Scholar]
  47. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  48. Unia brzeska 1596 r. Geneza i skutki. Katalog wystawy, p. red. Wożniaka M, Toruń 1997. [Google Scholar]
  49. Unia brzeska, geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Kraków 1994. [Google Scholar]
  50. Unia brzeska. Materiały z radomskiego sympozjum, red. A. Hejda, Radom 1998. [Google Scholar]
  51. W. Kołbuk, Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992. [Google Scholar]
  52. Wielka encyklopedia Polski, t. 3, red. M. Karolczuk-Kędzierska, Kraków 2004. [Google Scholar]
  53. Wiśniowski E., Kościół parafialny i jego funkcje społeczne w średniowiecznej Polsce, „Studia Theologica Varsaviensia”, 7 (1969). [Google Scholar]
  54. Wiśniowski E., Rozwój organizacji parafialnej w Polsce do czasów reformacji, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. I, Kraków 1966. [Google Scholar]
  55. Wiśniowski E., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wiślickiej w średniowieczu. Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965. [Google Scholar]
  56. Wójcik W., Fundacja, [w:] Encyklopedia katolicka, red. L. Bieńkowski, t. V, Lublin 1989, kol. 760-761. [Google Scholar]
  57. Wyczawski H.E., Wprowadzenie do studiów w archiwach kościelnych, Warszawa 1956. [Google Scholar]
  58. Zajda A., Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku), Warszawa-Kraków 1979. [Google Scholar]
  59. Źródła dziejowe, tom XVIII, część I, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, tom VII, część I, Ziemie Ruskie. Ruś Czerwona, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1902. [Google Scholar]
  60. Ϲлободян B., Церкви Холмскоі епархії, Львів 2005. [Google Scholar]
  61. Бреcтская уния 1596 г. и общественно - политическая борьба на Украине и в Белоруссии в конце XVI - первой половине XVII в., ч.1, Бреcтская уния 1596 г. Исторические причины, отв. ред. Б. Флоря, Москва 1996. [Google Scholar]
  62. Бреcтская уния 1596 г. и общественно - политическая борьба на Украине и в Белоруссиив конце XVI-первой половине XVII в.,ч.2, Бреcтская уния 1596 г. Исторические последствия события, отв ред. Б. Флоря, Москва 1996. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.