Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 52 (1979): Nasza Przeszłość

Artykuły

Folklor w kamień zaklęty (prawie jak królewicz)

  • Franciszek Kotula
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1979.52.59-90  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1979

Abstrakt

Przedmiotem opracowania jest późnogotycka chrzcielnica, znajdująca się w kościele w Żmigrodzie Starym położonym w w dorzeczu Wisłoki, w Beskidzie Niskim. W roku 1325 zostaje potwierdzona parafia w Żmigrodzie Starym zostaje potwierdzona w roku 1325. W związku z powyższym można przyjąć na podstawie licznych analogii nawet ze współczesnych przykładów, że najpierw zbudowano prowizoryczną kaplicę i dopiero kiedy parafia została całkowicie zorganizowana, przystąpiono do budowy właściwego kościoła parafialnego. Był to niewątpliwie kościół drewniany. Również dłuższy czas mogło trwać wyposażenie kościoła w parymenty, w tym tak ważny przedmiot, jak chrzcielnica. Chrzcielnica ze Żmigrodu Starego, na pierwszy rzut oka robiąca wrażenie ogromnego kielicha albo snopa zboża, przewiązanego grubym powrósłem (wydatny nodus), jest wykuta z jednego bloku twardego, drobnoziarnistego piaskowca. Kamieniarz zastosował dwie techniki w zdobieniu kamienia: relief i ryt. Wgłębienia rytu uzyskiwał przez wykuwanie prostych rowków, zaś reliefy pozostawiając na płaszczyźnie piaskowca niziutkie wzniesienia. Zabytek bogaty jest w liczne przedstawienia i wzory. Autor zakłada, że podobnie jak posąg Światowida, czy pomnik z Jaślisk, chrzcielnica ze Starego Żmigrodu, jest symbolami syntezy współczesnych im pojęć, poglądów, poziomu kultury, przekonań, wiedzy ówczesnego człowieka, grupy społecznej. To wszystko zostało zaklęte w kamieniu, w formie jaką mu nadano, w symbolach jakimi go opatrzono.

Bibliografia

  1. Eliade M., Sacrum-mit-historia, Warszawa 1970. [Google Scholar]
  2. Hensel W., Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna, Warszawa 1956. [Google Scholar]
  3. Herrmann P., Siódma minęła, ósma przemija... Warszawa 1967. [Google Scholar]
  4. Korabiewicz W., Śladami amuletu, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  5. Kotula F., Hej, leluja!, Warszawa 1970. [Google Scholar]
  6. Kotula F., Po Rzeszowskim Podgórzu błądząc, Kraków 1974. [Google Scholar]
  7. Kotula F., Zamczysko w Samoklęskach (na zachód od Żmigrodu N.), Rocznik Województwa Rzeszowskiego, Rzeszów 1968. [Google Scholar]
  8. Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970. [Google Scholar]
  9. Michałowski K., Faras, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  10. Roszko J., Pogański książę silny wielce, Warszawa 1970. [Google Scholar]
  11. Sarna W.., Opis powiatu jasielskiego, Jasło 1908. [Google Scholar]
  12. Taszycki W., Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków 1925. [Google Scholar]
  13. Żaki A., Najdawniejsze dzieje Jasła i okolicy, w pracy zbiorowej pod redakcją J. Garbacika: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, Kraków 1964. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.