Abstrakt
W artykule podjęto próbę rekonstrukcji koncepcji zasad Plutarcha z Cheronei. W tym celu przeanalizowano cztery jego dzieła: O E delfickim, O Izydzie i Ozyrysie, O zamilknięciu wyroczni i O powstaniu duszy w Timajosie. Starano się wskazać, że trudno jest znaleźć spójność w teologiczno-kosmologicznych poglądach medioplatonika. Raz za Platonem pisze on bowiem o jedynej, najwyższej przyczynie świata – transcendentnym Bogu, którego nazywa dobrym, ojcem i twórcą całokształtu rzeczywistości. Innym razem natomiast odwołuje się do poglądów Starej Akademii, tzn. nauki o Jedni (Hen) i nieokreślonej Diadzie (aoristos Dyas) jako najwyższych zasadach. Ponadto, powołując się na Platona, Plutarch wzmiankuje o przyczynie odpowiadającej za zło w utworzonym świecie. Jednakże cechą charakterystyczną dla myśli Plutarcha jest nauka o transcendentnej przyczynie całokształtu rzeczywistości. Pogląd ten oraz koncepcja o immanentnym w świecie rozumie – Logosie wpłyną nie tylko na późniejszych platoników, ale zainspirują również pierwszych przedstawicieli filozofii chrześcijańskiej.
Bibliografia
Alcinous, Didaskalikos. Lehrbuch der Grundsätze Platons, O.F. Summerell, T. Zimmer (eds.), Berlin–New York 2007.
Alcinous, Wykład nauk Platona (Didaskalikos), transl. K. Pawłowski, Krakow 2008.
Apuleius, De Platone et eius dogmate: vita e pensiero di Platone, testo, traduzione, introduzione e commento a cura di E. Dal Chiele, Bologna 2016.
Apuleius of Madaura, O bogu Sokratesa i inne pisma, transl. K. Pawłowski, Warsaw 2002.
Aristotle, Fizyka, transl. K. Leśniak, [in:] Aristotle, Dzieła Wszystkie, 2 vols, Warsaw 1990.
Aristotle, Metafizyka, transl. K. Leśniak, Warsaw 2013.
Baron A., Neoplatońska idea Boga a ewangelizacja, Krakow 2005.
Dembińska-Siury B., Literatura filozoficzna za cesarstwa, [in:] Literatura Grecji starożytnej, 2 vols, H. Podbielski, Lublin 2005, p. 833–867.
Dembiński B., Późny Platon i Stara Akademia, Kęty 2010.
Dillon J., The Heirs of Plato, Oxford 2003.
Dillon J., The Middle Platonists, New York 1996.
Domaradzki M., Filozofia antyczna wobec problemu interpretacji: rozwój alegorezy od przedsokratyków do Arystotelesa, Poznań 2013.
Karamanolis G., Plutarch, [in:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), Zalta E.N. (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/plutarch/ [access: 8.05.2019].
Plato, Opera, I. Burnet (ed.), 1–5 vols, Oxford 2004.
Platon, Prawa, transl. M. Maykowska, Warsaw 1997.
Platon, Sofista (Sophist), transl. W. Witwicki, Warsaw 1956.
Platon, Timaeus, transl. P. Siwek, Warsaw 1986.
Plutarch, Moralia, 5 vols, F.C. Babbitt (ed.), Cambridge–London 1999.
Plutarch, Moralia, 13:1 vols, J. Henderson (ed.), Cambridge–London 1976.
Plutarch, Moralia II, transl. Z. Abramowiczówna, Warsaw 1988.
Plutarch, Moralia. Wybór pism filozoficzno-moralnych, transl. Z. Abramowiczówna, Wrocław 1954.
Plutarch, O Izydzie i Ozyrysie, transl. A. Pawlaczyk, Poznań 2003.
Plutarch of Chaeronea, Pisma egzegetyczne, transl. J. Komorowska, Krakow 2012.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, 4 vols, transl. E.I. Zieliński, Lublin 1999.
Szram M., Duchowy sens liczb w alegorycznej egzegezie aleksandryjskiej (II–V) w., Lublin 2001.
Woszczyk A., Problem hen i aoristos dyas w Enneadach Plotyna, Katowice 2007.
Zieliński J., Jerozolima, Ateny, Aleksandria. Greckie źródła pierwszych nurtów filozofii chrześcijańskiej, Wrocław 2000.
Downloads
Download data is not yet available.
