Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 32 Nr 1 (2024): A Tribute to Joseph Ratzinger – Benedict XVI, vol. 2

Nauki społeczne

Benedykt XVI i fundamenty polityki

DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.5661  [Google Scholar]
Opublikowane: 11.07.2024

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest teologia polityczna Josepha Ratzingera/Benedykta XVI. W paragrafie pierwszym przedstawiono dokonaną przez niemieckiego myśliciela interpretację wybranych źródłowych tekstów nowotestamentowych i podstawowych założeń tego, co Ratzinger nazywał „służbą wiary chrześcijańskiej wobec polityki”. W paragrafie drugim zajęto się Ratzingerową interpretacją kluczowego w tym zakresie logionu: „oddajcie Bogu, co boskie, a cesarzowi, co cesarskie” (por. Mk 12,17). Rozciął on splot porządku prawnego, moralnego i kultowego, w którego ramach państwa czerpały swój wiążący charakter z tego, że stanowiły wyraz woli boskiej. Oświecenie, zdaniem Ratzingera, stanęło przed koniecznością nowego „rozcięcia splotu” – tym razem w świecie chrześcijańskim. Dokonało tego, odsłaniając zakorzeniony w Ewangelii model rozdziału Kościoła od państwa. Podstawowym zadaniem chrześcijan w tej sferze jest utrzymywanie równowagi dwoistego systemu jako podstawy wolności. W trzecim paragrafie prześledzono rozwój refleksji J. Ratzingera nad wielkością i słabościami współczesnej wizji demokracji. Clou tej refleksji stanowiło odwołanie do „paradoksu Böckenfördego”, szczególnie aktualnego w dobie niszczącej demokrację „dyktatury relatywizmu”. Autor artykułu zbija krytykę „paradoksu Böckenfördego” dokonaną przez Chantal Delsol w książce Koniec świata chrześcijańskiego i kończy prezentacją Noty doktrynalnej o niektórych aspektach działalności i postępowania katolików w życiu politycznym (2002), będącej w jego przekonaniu ukoronowaniem refleksji Ratzingera nad fundamentami polityki w świetle teologii fundamentalnej i katolickiej nauki społecznej.

Bibliografia

  1. Allen J.L., Cardinal Ratzinger: The Vatican’s Enforcer of the Faith, New York 2000 (German edition: J.L. Allen, Joseph Ratzinger. Biographie, Düsseldorf 2005). [Google Scholar]
  2. Benedict XVI, Address to the Diplomatic Corps Accredited to the Holy See for the Traditional Exchange of New Year Greetings, January 8, 2007, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2007/january/documents/hf_ben-xvi_spe_20070108_diplomatic-corps.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  3. Benedict XVI, General Audience. John of Salisbury, December 16, 2009, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/audiences/2009/documents/hf_ben-xvi_aud_20091216.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  4. Benedict XVI, Homily, Bellahouston Park, Glasgow, September 16, 2010, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/homilies/2010/documents/hf_ben-xvi_hom_20100916_glasgow.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  5. Benedict XVI, Seewald P., Last Testament: In His Own Words, transl. J. Phillips, London 2016 (Polish edition: Benedykt XVI, P. Seewald, Ostatnie rozmowy, transl. J. Jurczyński, Kraków 2016). [Google Scholar]
  6. Benedict XVI, Seewald P., Light of the World. The Pope, the Church, and the Signs of the Times. A Conversation with Peter Seewald, transl. M.J. Miller, A.J. Walker, San Francisco 2010. [Google Scholar]
  7. Böckenförde E.-W., Die Entstehung des Staates als Vorgang der Säkularisation, [in:] ¬E.-W. Böckenförde, Recht, Staat, Freiheit. Studien zur Rechtsphilosophie, Staatstheorie und Verfassungsgeschichte, Frankfurt 1991, pp. 92–114. [Google Scholar]
  8. Böckenförde E.-W., Freiheit ist ansteckend [Interview with Joachim Frank], “Frankfurter Rundschau” November 2, 2010, https://web.archive.org/web/20101104053317/http://www.fr-online.de/kultur/debatte/-freiheit-ist-ansteckend-/-/1473340/4795176/-/index.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  9. Carr J.M., Catholicism and Liberal Democracy: Forgotten Roots and Future Prospects, Washington, DC 2023. [Google Scholar]
  10. Congregation for the Doctrine of the Faith, Doctrinal Note on Some Questions Regarding the Participation of Catholics in Political Life, Vatican City 2002, https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20021124_politica_en.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  11. Delsol Ch., Koniec świata chrześcijańskiego. Inwersja normatywna i nowa era, transl. P. Napiwodzki, Kraków 2023. [Google Scholar]
  12. Forsthoff E., Säkularisation und Utopie. Ebracher Studien. Ernst Forsthoff zum 65. Geburtstag, Stuttgart 1967. [Google Scholar]
  13. Giemza B., Kościół wobec dyktatury relatywizmu, “Wrocławski Przegląd Teologiczny” 16/1 (2008), pp. 89–103. [Google Scholar]
  14. Jaśkiewicz S., Relatywizm – od idei do dyktatury. Wybrane zagadnienia z nauczania kard. Josepha Ratzingera – papieża Benedykta XVI, “Częstochowskie Studia Teologiczne” 34 (2006), pp. 15–25. [Google Scholar]
  15. John Paul II, Encyclical Letter Evangelium Vitae, 1995. [Google Scholar]
  16. John Paul II, Memory and Identity, 2005 [Kindle] (Polish edition: Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005). [Google Scholar]
  17. Kasper W., Rzeczywistość wiary, transl. J. Piesiewicz, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  18. Leo XIII, Encyclical Au Milieu Des Sollicitudes, 1892, https://www.vatican.va/content/leo-xiii/en/encyclicals/documents/hf_l-xiii_enc_16021892_au-milieu-des-sollicitudes.html [access: 12.11.2023]. [Google Scholar]
  19. Metz J.B., Teologia wobec cierpienia, transl. J. Zychowicz, Kraków 2008. [Google Scholar]
  20. Neuhaus R.J., American Babylon. Notes of a Christian Exile, New York 2009. [Google Scholar]
  21. Neuhaus R.J., Liberalizm Jana Pawła II, “First Things. Polish Edition” 5 (2007), pp. 13–20. [Google Scholar]
  22. Neuhaus R.J., Ocalić publiczną rozmowę, [in:] R.J. Neuhaus, Prorok z Nowego Jorku, eds. G. Górny, R. Jankowski, Warszawa 2009, pp. 15–35. [Google Scholar]
  23. Neuhaus R.J., Prorok z Nowego Jorku, eds. G. Górny, R. Jankowski, Warszawa 2009. [Google Scholar]
  24. Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 2004, https://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/justpeace/documents/rc_pc_justpeace_doc_20060526_compendio-dott-soc_en.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  25. Ratzinger J., Biblical Aspects of the Theme of Faith and Politics, [in:] J. Ratzinger, Church, Ecumenism, and Politics. New Endeavors in Ecclesiology, transl. M. Miller, San Francisco 2008, pp. 143–147 (Polish edition: J. Ratzinger, Biblijne aspekty tematu: wiara a polityka, [in:] J. Ratzinger, Kościół – ekumenizm – polityka, Poznań–Warszawa 1990, pp. 197–200). [Google Scholar]
  26. Ratzinger J., Europe: Its Spiritual Foundations Today and Tomorrow, [in:] J. Ratzinger, ¬Europe Today and Tomorrow: Addressing the Fundamental Issues, transl. M.J. Miller, San Francisco 2007, pp. 11–34 (Polish edition: J. Ratzinger, Europa. Jej duchowe podwaliny dzisiaj i jutro, [in:] J. Ratzinger, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, transl. S. Czerwik, Kielce 2005, pp. 9–32). [Google Scholar]
  27. Ratzinger J., Faith and Politics, transl. M. Miller, San Francisco 2018 (Polish edition: J. Ratzinger, Prawda, wartości, władza. Kiedy społeczeństwo można uznać za pluralistyczne, transl. G. Sowinski, Kraków 1999). [Google Scholar]
  28. Ratzinger J., Jesus of Nazareth: From the Baptism in the Jordan to the Transfiguration, transl. A.J. Walker, San Francisco 2007 (Polish edition: J. Ratzinger/Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, vol. 1: Od Chrztu w Jordanie do przemienienia, transl. W. Szymona, Kraków 2007). [Google Scholar]
  29. Ratzinger J., Political Visions and the Praxis of Politics, [in:] J. Ratzinger, Europe Today and Tomorrow: Addressing the Fundamental Issues, transl. M.J. Miller, San Francisco 2007, pp. 47–66 (Polish edition: J. Ratzinger, Wizje polityczne i praktyka, [in:] J. Ratzinger, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, transl. S. Czerwik, Kielce 2005, pp. 45–64). [Google Scholar]
  30. Ratzinger J., Pro eligendo Romano Pontifice, https://www.vatican.va/gpII/documents/homily-pro-eligendo-pontifice_20050418_en.html [access: 14.11.2023]. [Google Scholar]
  31. Ratzinger J., That Which Holds the World Together: The Pre-political Moral Foundations of a Free State, [in:] J. Ratzinger, Europe Today and Tomorrow: Addressing the Fundamental Issues, transl. M.J. Miller, San Francisco 2007, pp. 47–66 (Polish edition: J. Ratzinger, Co podtrzymuje świat. Moralne i wyprzedzające politykę podstawy państwa, [in:] J. Ratzinger, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, transl. S. Czerwik, Kielce 2005, pp. 65–79). [Google Scholar]
  32. Ratzinger J., Theology and Church Politics, [in:] J. Ratzinger, Church, Ecumenism, and Politics. New Endeavors in Ecclesiology, transl. M. Miller, San Francisco 2008, pp. 155–157 (Polish edition: J. Ratzinger, Teologia a polityka Kościoła, [in:] J. Ratzinger, Kościół – ekumenizm – polityka, Poznań–Warszawa 1990, pp. 201–211). [Google Scholar]
  33. Ratzinger J., A Turning Point for Europe? The Church in the Modern World: Assessment and Forecast, transl. B. McNeil, San Francisco 1994 (Polish edition: J. Ratzinger, Czas przemian w Europie. Miejsce Kościoła i świata, transl. M. Mijalska, Kraków 2005). [Google Scholar]
  34. Ratzinger J./Benedict XVI, A Christian Orientation in a Pluralistic Democracy? On the Indispensability of Christianity in the Modern World, [in:] J. Ratzinger, Church, Ecumenism, and Politics. New Endeavors in Ecclesiology, transl. M. Miller, San Francisco 2008, pp. 193–208 (Polish edition: J. Ratzinger, O niezbywalności chrześcijaństwa we współczesnym świecie, [in:] J. Ratzinger, Kościół – ekumenizm – polityka, Poznań–Warszawa 1990, pp. 243–257). [Google Scholar]
  35. Ratzinger J./Benedict XVI, Freedom and Constraint in the Church, [in:] J. Ratzinger, Church, Ecumenism, and Politics. New Endeavors in Ecclesiology, transl. M. Miller, San Francisco 2008, pp. 175–192. [Google Scholar]
  36. Ratzinger J., Metz J.B., Gott, die Schuld und das Leiden. Gespräch, [in:] Ende der Zeit? Die Provokation der Rede von Gott, eds. T.R. Peters, C. Urban, Mainz 1999, pp. 50–55. [Google Scholar]
  37. Ratzinger J., Seewald P., God and the World: A Conversation with Peter Seewald, transl. H. Tylor, San Francisco 2002 (Polish edition: J. Ratzinger, P. Seewald, Bóg i świat. Wiara i życie w dzisiejszych czasach. Z kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Peter Seewald, transl. G. Sowinski, Kraków 2001). [Google Scholar]
  38. Ratzinger J., Seewald P., Salt of the Earth: An Exclusive Interview on the State of the Church at the End of the Millennium, transl. A.J. Walker, San Francisco 1997 (Polish edition: J. Ratzinger, P. Seewald, Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiąc¬leci, Kraków 2005). [Google Scholar]
  39. Rourke T.R., Fundamental Politics: What We Must Learn from the Social Thought of Benedict XVI, “Communio” 35/3 (2008), pp. 432–450. [Google Scholar]
  40. Rowland T., Ratzinger’s Faith. The Theology of Pope Benedict XVI, Oxford 2008 (Polish edition: T. Rowland, Wiara Ratzingera. Teologia Benedykta XVI, transl. A. Gomola, Kraków 2008). [Google Scholar]
  41. Second Vatican Council, Pastoral Constitution on the Church in the Modern World Gaudium et Spes, 1965. [Google Scholar]
  42. Seewald P., Benedict XVI: A Life, vol. 2: Professor and Prefect to Pope and Pope Emeritus 1966–The Present, London 2021 [Kindle]. [Google Scholar]
  43. Seewald P., Benedykt XVI. Życie, transl. W. Szymona, Kraków 2021. [Google Scholar]
  44. Seweryniak H., Apologia i dziennikarstwo, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  45. Seweryniak H., Błogosławieństwo nowego króla i królowej w Pontificale Plocense I, “Wrocławski Przegląd Teologiczny” 29/1 (2021), pp. 269–299. [Google Scholar]
  46. Seweryniak H., Skarbiec średniowiecznej modlitwy. Błogosławieństwa, modlitwy, egzorcyzmy i dramat liturgiczny w Pontyfikale Płockim I, Płock 2021. [Google Scholar]
  47. Seweryniak H., Teologia fundamentalna, 2 vols., Warszawa 2010. [Google Scholar]
  48. Stachowiak P., Poczucie winy, poczucie zobowiązania, “Przewodnik Katolicki” (June 25, 2023) No. 25. [Google Scholar]
  49. Teinert Z., Habermas i Ratzinger: wiara i wiedza w dobie sekularyzacji, “Poznańskie Studia Teologiczne” 20 (2006), pp. 151–168. [Google Scholar]
  50. Warzeszak J., “Dyktatura” relatywizmu w ujęciu Benedykta XVI, “Warszawskie Studia Teologiczne” 24/1 (2011), pp. 291–322. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.