Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page

Vol. 110 (2008): Nasza Przeszłość

Artykuły

Dziewiętnastowieczne zarządzenia dla dziekana (na przykładzie dekanatu radomszczańskiego)

  • Paweł Wolnicki
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2008.110.129-158  [Google Scholar]
Publiée: 2008-12-30

Résumé

Relacje z przedstawicielami uznanych religii były integralną częścią polityki zaborczej w XIX wieku na terytorium dawnej Rzeczypospolitej. Doświadczywszy dominacji Kościoła prawosławnego w Rosji, carat próbował ustanowić swoją supremację nad Kościołem rzymskokatolickim także na terenie Królestwa Polskiego. Tam sprawy związane z wyznawaniem wiary były przedkładane Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych, z którą kontaktowali się biskupi i delegaci. Za jej pośrednictwem wydawano dyrektywy krajowe, wnikając tym samym w wewnętrzne sprawy religii. Natomiast konsystorze i dziekani, jako przedstawiciele władzy diecezjalnej, stawali się odbiorcami i pośrednikami przepisów wydawanych nie tylko przez biskupa, ale także przez czynniki cywilne.
Akty dyrektywne i normatywne pełniły taką samą funkcję jak ustawa, dekret, ułaskawienie czy jakakolwiek inna decyzja, mająca wpływ na dziekana. Pisma te przybierały formę manifestów, odezw, listów, instrukcji, rachunków, listów odwoławczych itp. Konsystorz piotrkowski, jako bezpośredni przełożony, wydawał zarządzenia i liczne pisma. Docierały one zwykłą drogą do dziekanatu w Radomsku. Dokumentacja ta jest bezcenna, gdyż daje wgląd w pełny zakres uprawnień dziekanów. Uprawnienia dziekanów radomszczańskich w reżimie administracyjnym Królestwa Polskiego nie są dobrze opisane przez przepisy synodalne oraz prawa i obowiązki określone w ich aktach nominacyjnych. Szersze spojrzenie na rolę tego urzędu pozwala na rozgraniczenie dekretów władzy diecezjalnej i krajowej.

Références

  1. Aprobata, w: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna, t. 1, Kraków. [Google Scholar]
  2. Elenchus cleri saecularis ac regularis dioecesis Vladislaviensis seu Calissienis pro anno 1869, współwydawany [z:] Ordo divini offici ac missarum ad usum dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro anno Domini 1869 auctoritate et mandato [...] Clementis Skupieński [...] sede vacante vie. cap. et adm. dioec. [...] editus, Varsaviae [1869]. [Google Scholar]
  3. Elenchus universi cleri dioecesis Vladislaviensis seu Calis[s]ienis, współwydawany [z:] Ordo divini offici ad usum universi cleri dioecesis Vladislaviensis seu Calis[s]iensis pro anno bissextili MDCCCXX authoritate et mandato [...] Andreae Bogoria Wołłowicz epi via. seu calis[s] [...] proposit, Varsaviae [1819]. [Google Scholar]
  4. Elenchus universi cleri dioecesis Vladislaviensis seu Calis[s]ienis, współwydawany [z:] Ordo divini offici ad usum universi cleri dioecesis Vladislaviensis seu Calis[s]iensis pro anno 1821 authoritate et mandato [...] Andreae Bogoria Wołłowicz epi via. seu calis[s] [...] proposit, Varsaviae [1820]. [Google Scholar]
  5. Jemelity W., Ambona w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim dla ogłoszeń cywilnych, Prawo kanoniczne 43 (2000), nr 1-2, s. 141-215. [Google Scholar]
  6. Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła katolickiego w okresie niewoli narodowej 1772-1918, Kraków 1980. [Google Scholar]
  7. Papiestwo wobec sprawy polskiej 1772-1864, wybór źródeł opr. O. Beiersdorf, Wrocław 1960. [Google Scholar]
  8. Wlaźlak W., Organizacja i działalność konsystorza forlanego piotrkowskiego w latach 1819-1918, Częstochowa 2004. [Google Scholar]
  9. Wlaźlak W., Rozwój sieci dekanalnej w oficjalacie okręgowym piotrkowskim w latach 1819-1918, w: Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Bogdanowi Snochowi, red. S. Podobiński, U. Ordon, E. Skoczylas - Krotla, A. Siedlaczek, Częstochowa 2002. [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.