Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 26 Nr 2 (2018)

Teologia systematyczna

Antygnostycka krucjata Franciszka. Teologiczne wątki w napomnieniach papieża

DOI: https://doi.org/10.34839/wpt.2018.26.2.215-242  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.05.2019

Abstrakt

Papież Franciszek wielokrotnie wskazywał na starożytne herezje gnostycyzmu i pelagianizmu jako aktualne zagrożenia dla Kościoła. Misterium Wcielenia pozwala dostrzec trzy znamiona gnostycyzmu w Kościele: bezcielesność, ideologizację oraz światowość. Rewersowi negatywnej charakterystyki gnostyckich tendencji odpowiada awers pozytywnie sformułowanych prawd teologicznych. Papieżowi chodzi o Kościół będący w drodze, wychodzący z siebie, ewangelizujący i zaangażowany społecznie (społeczny wymiar głoszenia kerygmy). Kościół uwolniony z tendencji gnostyckich to Kościół właściwych relacji z Bogiem, ludźmi, a nawet całym światem stworzonym. Następca Piotra staje się strażnikiem pilnującym, by otrzymana wiara była wprowadzana w życie (prymat rzeczywistości nad ideą). Przestrzega przed zbawieniem sprowadzonym do samego wnętrza, które więzi człowieka w immanencji uczuć lub wiedzy. Chrystus jest dziś „dotykany” w swoim Ciele, a zwłaszcza w „ostatnich” członkach Ludu Bożego („opcja na rzecz ubogich”).

Bibliografia

  1. Balthasar H. Urs von, Wprowadzenie, w: Ireneusz z Lyonu, Bóg w ciele i krwi, wyb. i oprac. H. Urs von Balthasar, tłum. W. Myszor, Kraków 2001. [Google Scholar]
  2. Cooper T., Gnosticism then and now, „Stimulus” 14 (2006) 4, s. 17-21. [Google Scholar]
  3. Fiedrowicz M., Teologia ojców Kościoła. Podstawy wczesnochrześcijańskiej refleksji nad wiarą, tłum. W. Szymona, Kraków 2009. [Google Scholar]
  4. Franciszek Papież, D. Wolton, Otwieranie drzwi. Rozmowy o Kościele i świecie, tłum. M. Chojnacki, Kraków 2018. [Google Scholar]
  5. Franciszek, Adh. Apost. Amoris laetitia. [Google Scholar]
  6. Franciszek, Adh. Apost. Evangelii gaudium. [Google Scholar]
  7. Franciszek, Adh. Apost. Gaudete et exultate. [Google Scholar]
  8. Franciszek, Discorso del Santo Padre Francesco ai partecipanti al pellegrinaggio della diocesi Brescia (22.06.2013), http://w2.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2013/june/documents/papa-francesco_20130622_pellegrinaggio-diocesi-brescia.html (dostęp: 2018.09.28). [Google Scholar]
  9. Franciszek, Enc. Laudato si’. [Google Scholar]
  10. Franciszek, Enc. Lumen fidei. [Google Scholar]
  11. Franciszek, Konst. Apost. O uniwersytetach i wydziałach kościelnych Veritatis Gaudium, http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/apost_constitutions/documents/papa-francesco_costituzione-ap_20171208_veritatis-gaudium.html (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  12. Franciszek, List apost. Misericordia et misera. [Google Scholar]
  13. Franciszek, List miłosny (Msza św. w Domu św. Marty, 11.11.2016), https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/homilie/swmarta_11112016.html (dostęp: 2018.09.28). [Google Scholar]
  14. Franciszek, List z okazji 100 rocznicy ustanowienia Wydziału Teologicznego na „Pontificia Universidad Católica Argentina” (2015.03.03), https://w2.vatican.va/content/francesco/it/letters/2015/documents/papa-francesco_20150303_lettera-universita-cattolica-argentina.html (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  15. Franciszek, Papież Franciszek: potencjał nauczania Pawła VI wciąż aktualny, http://pl.radiovaticana.va/storico/2013/06/22/papie%C5%BC_franciszek_potencja%C5%82_nauczania_paw%C5%82a_vi_wci%C4%85%C5%BC_aktualny/pol-703967 (dostęp: 2018.09.28). [Google Scholar]
  16. Franciszek, Przemówienie do uczestników sesji plenarnej Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji Kościół jest narzędziem miłosierdzia (29.09.2017), https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/przemowienia/ewangelizacja_29092017.html (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  17. Franciszek, Przemówienie podczas spotkania z uczestnikami Kongresu Kościoła we Włoszech Marzy mi się Kościół niespokojny, Florencja, 2015.11.10, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/przemowienia/kongres_kosciola_10112015.html (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  18. Franciszek, Wideoprzesłanie do uczestników Międzynarodowego Kongresu Teologicznego na „Pontificia Universidad Católica Argentina” (2015.09.01-03), https://w2.vatican.va/content/francesco/it/messages/pont-messages/2015/documents/papa-francesco_20150903_videomessaggio-teologia-buenos-aires.html (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  19. Gavrilyuk P., Creation in Early Christian Polemical Literature. Irenaeus Against the Gnostics and Athanasius Against the Arians, „Modern Theology” 29 (2013) 2, s. 22-32. [Google Scholar]
  20. Gnostycyzm, w: G. O'Collins, E.G. Farrugia, Leksykon pojęć teologicznych i kościelnych z indeksem angielsko-polskim, tłum. J. Ożóg, B. Żak, Kraków 2002, s. 100-101. [Google Scholar]
  21. Gnoza, w: H. Vorgrimler, Nowy leksykon teologiczny, tłum. i oprac. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, konsult. nauk. J. Salij, Warszawa 2005, s. 109-110. [Google Scholar]
  22. Greshake G., Wprowadzenie do nauki o łasce (Myśl Teologiczna, 48), tłum. S. Jopek, Kraków 2005. [Google Scholar]
  23. Grzegorz z Nazjanzu, Epistola CI (PG 37, 175-194). [Google Scholar]
  24. Himes K., Chapter Four of Evangelii Gaudium: The Social Dimension of Evangelization, „International Review of Mission”, (2015) 401, s. 181-186. [Google Scholar]
  25. Hocken P., What Challenges Do Pentecostals Pose to Catholics?, „Journal of the European Pentecostal Theological Association” 35 (2015) 1, s. 48–57. [Google Scholar]
  26. Ilo S.Ch., The Church of the Poor. Towards an Ecclesiology of Vulnerable Mission, „Ecclesiology” (2014) 10, s. 229-250. [Google Scholar]
  27. Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses (PG 7, 453-1224). [Google Scholar]
  28. Jan Paweł II, Messori V., Przekroczyć próg nadziei. Jan Paweł II odpowiada na pytania Vittoria Messoriego, Lublin 1994. [Google Scholar]
  29. Jonas H., The Gnostic Religion. The Message of the Alien God and the Beginnings of Christianity, Boston 2001. [Google Scholar]
  30. Keenan J.F., Receiving Amoris Laetitia, „Theological Studies” 78 (2017) 1, s. 193-212. [Google Scholar]
  31. Kehl M. (współpr. H.-D. Mutschler, M. Sievernich), I widział Bóg, że to jest dobre. Teologia stworzenia, tłum. W. Szymona, Poznań 2008. [Google Scholar]
  32. Kongregacja Nauki Wiary, List o niektórych aspektach chrześcijańskiego zbawienia Placuit Deo, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20180222_placuit-deo_en.html (dostęp: 2018.07.17). [Google Scholar]
  33. Kuźma I., Św. Ireneusz z Lyonu i jego argumentacja przeciw gnostykom, „Elpis” (2015) 17, s. 145-151. [Google Scholar]
  34. Lanczkowski J., Gnoza, w: Leksykon mistyki, red. nauk. P. Dinzelbacher, tłum. B. Widła, uzup. tłum. i bibliogr. pol. S. Urbański, oprac. tłum. i bibliogr. obcojęzyczna P. Pachciarek, K. Rybacka, Warszawa 2002, s. 93-94. [Google Scholar]
  35. Leon Wielki, Mowy (Pisma Ojców Kościoła, 24), tłum. K. Tomczak, Poznań-Warszawa-Lublin 1958. [Google Scholar]
  36. Lubac de H., Medytacje o Kościele (Myśl Teologiczna, 15), tłum. I. Białkowska-Cichoń, Kraków 1997. [Google Scholar]
  37. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, „Sensus fidei” w życiu Kościoła. Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej (2014), tłum. M. Moskal, Kraków 2015. [Google Scholar]
  38. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Aktualne problemy eschatologii (1992), tłum. J. Królikowski, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969-1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 303-340. [Google Scholar]
  39. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Pamięć i pojednanie. Kościół i winy przeszłości. Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej (2000), tłum. J. Królikowski, Kraków 2000. [Google Scholar]
  40. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Teologia dzisiaj. Perspektywy, zasady i kryteria (2012), tłum. K. Stopa, Kraków 2012. [Google Scholar]
  41. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Wybrane zagadnienia z chrystologii (1979), tłum. J. Bielecki, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969-1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 111-132. [Google Scholar]
  42. Moellering R.L., Ancient and Modern Gnosticism, „Currents in Theology and Mission” 10 (1983) 4, s. 221-232. [Google Scholar]
  43. Myszor W., Gnostycyzm i teologia Ireneusza z Lyonu. Zagadnienia wybrane (Studia Antiquitatis Christianae, Series Nova 11), red. L. Lach-Bartnik, Katowice 2010. [Google Scholar]
  44. Myszor W., Ireneusz z Lyonu i gnostycy. Zdemaskowanie i odparcie fałszywej gnozy. Tłumaczenie: Adversus haereses. Księga I i II (Studia Antiquitatis Christianae, Series Nova 17), tłum. W. Myszor, Katowice 2016. [Google Scholar]
  45. Nastałek J., Wybrane aspekty herezjologii Ojców Kościoła, w: Status błędu w filozofii i teologii (Diafora, Interdyscyplinarne Studia z Filozofii i Teologii 1), red. B. Ferdek, L. Miodoński, Wrocław 2014, s. 131-144. [Google Scholar]
  46. P. Pacewicz, Co Franciszek powiedział biskupom? Dokument, który musisz przeczytać, https://oko.press/franciszek-powiedzial-biskupom-dokument-ktory-musisz-przeczytac/ (dostęp: 2018.07.27). [Google Scholar]
  47. Papieska Rada ds. Kultury, Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego, Jezus Chrystus dawcą wody żywej. Refleksja chrześcijańska na temat „New Age”, tłum. J. Królikowski, Poznań 2003. [Google Scholar]
  48. Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium Nauki Społecznej Kościoła, tłum. D. Chodyniecki i in., Kielce 2005. [Google Scholar]
  49. Peters T., Post-Modern Religion, „Currents in Theology and Mission” 10 (1983) 5, s. 261-272. [Google Scholar]
  50. Pricopi V.-A., From Ancient Gnostics to Modern Scholars – Issues in Defining the Concept of “Gnosticism”, „Revista Românească pentru Educaţie Multidimensională” (2013) nr 2, s. 41-56. [Google Scholar]
  51. Proniewski A., Theological issues in the ecological encyclical Laudato si, „Rocznik Teologii Katolickiej” 14 (2015) 1, s. 49-61. [Google Scholar]
  52. Ratzinger J. (Benedykt XVI), Formalne zasady chrześcijaństwa. Szkice do teologii fundamentalnej, tłum. W. Szymona, Poznań 2009. [Google Scholar]
  53. Ratzinger J., Kościół – znak wśród narodów. Pisma eklezjologiczne i ekumeniczne (Opera omnia, VIII/1), tłum. W. Szymona, Lublin 2013. [Google Scholar]
  54. Ratzinger J., Prawda w teologii, tłum. M. Mijalska, Kraków 2001. [Google Scholar]
  55. Riches A., Ecce homo. On the Divine Unity of Christ, Grand Rapids, Michigan 2016. [Google Scholar]
  56. Rowland T., Catholic Theology, London-Oxford-New York-New Delhi-Sydney 2017. [Google Scholar]
  57. Scaer D.P., Gnosis in the Church Today, „Springfielder” 38 (1975) 4, s. 334-344. [Google Scholar]
  58. Scannone J.C., Pope Francis and the Theology of the People, „Theological Studies” 77 (2016) 1, s. 118-135. [Google Scholar]
  59. Segal R.A., Gnosticism, ancient and modern, „The Christian Century” 112 (1995) 32, s. 1053-1056. [Google Scholar]
  60. Sesboüé B., Wolinski J., Bóg zbawienia. Tradycja, reguła i Symbole wiary. Ekonomia zbawienia. Rozwój dogmatów trynitarnych i chrystologicznych (Historia dogmatów, 1), red. B. Sesboüé, red. nauk. pol. T. Dzidek, tłum. P. Rak, Kraków 1999. [Google Scholar]
  61. Shields R., A Disturbing Pope, Cardinal Newman, and the Voice of the Faithful, „Cross Currents” 66 (2016) 4, s. 414-429. [Google Scholar]
  62. Strzelczyk G., Gospodarek D., Kościół musi reagować na zagrożenia wiary, https://ekai.pl/kosciol-musi-reagowac-na-zagrozenia-wiary/ (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  63. Strzelczyk G., Gospodarek D., O schizmę nie trudno, https://ekai.pl/o-schizme-nie-trudno-ks-strzelczyk-o-ruchach-charyzmatycznych/ (dostęp: 2018.07.14). [Google Scholar]
  64. Strzelczyk G., Po co Kościół, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  65. Strzelczyk G., Przyjaciel grzeszników. Boga portret własny, Kraków 2014. [Google Scholar]
  66. Turner H.E.W., The Pattern of Christian Truth. A Study of the Relations between Orthodoxy and Heresy in the Early Church, Eugene 2004. [Google Scholar]
  67. Zatwardnicki S., Kościół zgorszenia – tajemnica obrazy, Katowice 2018. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>