Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Vol. 32 No. 2 (2024)

Church history

Rev. Wincenty Kraiński - Insurgent, Priest and Language Teacher (1786–1882)

DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.6808  [Google Scholar]
Published: 2024-11-29

Abstract

The article is a compendium of historical references to the life and activities of Rev. Wincenty Kraiński, with particular emphasis on the moment of his metanoia, a change in thinking and action. The study provides extensive information on a lesser-known aspect of Kraiński’s life in the field of spirituality. The first part of the article presents Kraiński’s long, yet controversial period of involvement in revolutionary movements and discusses his membership in Masonic lodges. In the second part of the article Kraiński’s spiritual metamorphosis comes to the fore. The change in his self-awareness and views took place under the influence of personal prayer, frequent confessions and awareness of God’s presence in Holy Communion. He also soon discovered a vocation to the priesthood, then was ordained and began a 37-year priestly ministry. The second part of the article focuses on Kraiński’s long period of pastoral activity in Wrocław. The third part of the article discusses the priest’s work at the University of Wrocław. There he was a teacher of Polish, Russian, French, Italian and English. The study was intended to shed a new light on the figure of Wincenty Krainski, showing his transformation, from a revolutionary to a committed priest and teacher, and his impact on the history of Wrocław and the Polish Church.

References

  1. Bieliński, Józef. Królewski Uniwersytet Warszawski (1816–1831). Vol. 1. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, 1907. [Google Scholar]
  2. Bobkowska, Wanda. Nowe prądy w polskim szkolnictwie ludowym w początku XIX w. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1928. [Google Scholar]
  3. Ergetowski, Ryszard. “Wincenty Kraiński – lektor języka polskiego i rosyjskiego na Uniwersytecie Wrocławskim.” In Literatura, prasa, biblioteka: Studia i szkice ofiarowane profesorowi Jerzemu Jarowieckiemu w 65-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowej, edited by Józef Szocki and Krzysztof Woźniakowski, 372–94. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1997. [Google Scholar]
  4. Gadon, Lubomir. Emigracya polska: Pierwsze lata po upadku powstania listopadowego. Vol. 2. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1901. [Google Scholar]
  5. Gondek, Elżbieta Czesława. “Wincentego Kraińskiego konterfekt «prozą rymowaną».” In Zapomniani: Z dziejów literatury polskiej na Śląsku, edited by Jan Malicki and Grażyna Barbara Szewczyk, 66–78. Katowice: Muzeum Śląskie, 1992. [Google Scholar]
  6. Gruss, Noe. Szkoła polska w Paryżu. Warszawa: Państwowe Zakład Wydawnictw Szkolnych, 1962. [Google Scholar]
  7. Hertz, Paweł, ed. Zbiór poetów polskich XIX wieku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959. [Google Scholar]
  8. Janowski, Jan Nepomucen. Notatki autobiograficzne, 1803–1853. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1950. [Google Scholar]
  9. Januszewski, Bernard Woodrow. Wojciech Cybulski. Działalność polityczna, pedagogiczna i naukowa. Wrocław: Ossolineum, 1974. [Google Scholar]
  10. Januszewski, Bernard Woodrow. “Wojciech Cybulski w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim we Wrocławiu.” Rocznik Wrocławski 6 (1962): 265–78. [Google Scholar]
  11. Jeż, Teodor Tomasz. Sylwety emigracyjne. Lwów: Słowo Polskie, 1904. [Google Scholar]
  12. Karbowiak, Antoni. U źródeł odrodzenia narodowego na Śląsku Górnym. Kraków: [s.n.], 1908. [Google Scholar]
  13. Kopiec, Jan. “Działalność duszpasterska kardynała Melchiora Diepenbrocka w diecezji wrocławskiej.” In Kardynał Melchior von Diepenbrock 1798–1853, edited by Michał Kaczmarek, Antoni Kiełbasa, and Józef Swastek, 59–66. Wrocław: Papieski Fakultet Teologiczny, 2000. [Google Scholar]
  14. Kozłowski, Eligiusz. “Jabłonowski Antoni (1793–1855).” In Polski słownik biograficzny, 10:218–19. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962. [Google Scholar]
  15. Kraiński, Wincenty. Dzieje narodu polskiego i Polska z grobu: Prozą wiązaną. Wrocław: We własnym składzie wydawcy, 1859. [Google Scholar]
  16. Kraiński, Wincenty. Historia literatury i oświaty narodu Polskiego. Wrocław: nakład wydawcy, 1867. [Google Scholar]
  17. Kraiński, Wincenty. Ksiądz Wincenty. Wrocław: w własnym skł. wydawcy, 1858. [Google Scholar]
  18. Kraiński, Wincenty. O ustawodawstwie powszechnym. Vol. 1. Warszawa: [s.n.], 1831. [Google Scholar]
  19. Kraiński, Wincenty. Odkrycie prawd politycznych dla użytku monarchów, ministrów, rządów i arystokratów. Vol. 1. Warszawa: Drukarnia J.A. Rylla, 1831. [Google Scholar]
  20. Kraiński, Wincenty. “Otwarcie nauki.” Odra, no. 42 (1946): 2. [Google Scholar]
  21. Kraiński, Wincenty. Polacy i kazania polskie na barykadach wrocławskich 1848. Wrocław: Schletter, 1855. [Google Scholar]
  22. Kraszewski, Józef Ignacy. Rachunki: Z roku 1867. Vol. 2. Poznań: Nakładem Księgarni Jana Konst. Żupańskiego, 1868. [Google Scholar]
  23. Kraushar, Alexander. Klub Patriotyczny Warszawski w czasie powstania listopadowego 1830–1831. Lwów: nakładem autora, 1909. [Google Scholar]
  24. “† Ksiądz Wincenty Kraiński.” Dziennik Poznański 24, no. 243 (1882): 4. [Google Scholar]
  25. Kwiatkowski, Władysław. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego na stuletnią rocznicę jego założenia: 1842–1942. Albano: Księża Zmartwychwstania Pańskiego, 1942. [Google Scholar]
  26. Lämmer, Hugo. “Die Wissenschaftlichen Leistungen von Dr. Vincenz Kraiński.” Schlesisches Kirchenblatt 33, no. 6 (1867): 63–64. [Google Scholar]
  27. Lelewel, Joachim. Listy emigracyjne Joachima Lelewela. Edited by Helena Więckowska. Vol. 1: 1831–1835 (Nry 1–289). Wydawnictwa Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności 87. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948. [Google Scholar]
  28. Lelewel, Joachim. Listy emigracyjne Joachima Lelewela. Edited by Helena Więckowska. Vol. 2: 1836–1841 (Nry 290–610). Wydawnictwa Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności 88. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1949. [Google Scholar]
  29. Lelewel, Joachim. Listy emigracyjne Joachima Lelewela. Edited by Helena Więckowska. Vol. 3: 1842–1848 (Nry 611–947). Wydawnictwa Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności 91. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1952. [Google Scholar]
  30. Małachowski-Łempicki, Stanisław. Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1929. [Google Scholar]
  31. Mandziuk, Józef. “Heyne Jan.” In Encyklopedia katolicka, 6:828–29. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993. [Google Scholar]
  32. Mandziuk, Józef. Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. Vol. 3: Czasy nowożytne, bk. 2: (1845–1887). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2008. [Google Scholar]
  33. Mandziuk, Józef. Wrocławska Kapituła Katedralna. Warszawa: Fundacja „Honor, Ojczyzna” im. majora Władysława Raginisa, 2021. [Google Scholar]
  34. Meer, August, and Josef Jungnitz. “Vincenz Kraiński (1786–1882).” In Charakterbilder aus dem Clerus Schlesiens: Neue Folge, by August Meer and Josef Jungnitz. Breslau: G. P. Aderholz’ Buchhandlung, 1898. [Google Scholar]
  35. Micewski, Bolesław. “Kraiński Wincenty Czesław.” In Encyklopedia katolicka, 9:1140–41. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2002. [Google Scholar]
  36. Mikulski, Tadeusz. “Polonistyka wrocławska (Sto lat historii).” Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału I Językoznawstwa i Historii Literatury 39, no. 1–2 (1946): 10–13. [Google Scholar]
  37. Mikulski, Tadeusz. Temat Wrocław: Szkice śląskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961. [Google Scholar]
  38. Miłkowski, Zygmunt (Teodor Tomasz Jeż). Sylwety emigracyjne. Gdańsk: Tower Press, 2000. [Google Scholar]
  39. Młotek, Antoni. Teologia katolicka na Uniwersytecie Wrocławskim: Ze szczególnym uwzględnieniem dziejów teologii moralnej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Signum, 1998. [Google Scholar]
  40. Montbach, Mortimer von, ed. Schematismus des Bisthums Breslau und des ihm annectirten Delegaturbezirkes für das Jahr 1855. Breslau: Robert Nischkowsky, 1855. [Google Scholar]
  41. Montbach, Mortimer von, ed. Schematismus des exemten Bisthums Breslau für das Jahr 1857. Breslau: Fürstbischöfliche Geheime Kanzlei, 1857. [Google Scholar]
  42. Motty, Marceli. Przechadzki po mieście [Poznaniu]. Vol. 2. Poznań: Dziennik Poznański, 1888. [Google Scholar]
  43. Myszor, Jerzy. “Zmartwychwstańcy na Śląsku. Z dziejów odrodzenia religijnego na Górnym Śląsku w XIX wieku.” Zeszyty Historyczno-Teologiczne Zmartwychwstańców, 1995, 18–28. [Google Scholar]
  44. Nehring, Wladislaus. “Slawische Philologie.” In Festschrift zur Feier des hundertjährigen Bestehens der Universität Breslau, edited by Georg Heinrich Kaufmann, 2:418–26. Wrocław: Ferdinand Hirt, 1911. [Google Scholar]
  45. Ogrodziński, Wincenty. Dzieje piśmiennictwa śląskiego. Katowice; Wrocław; Cieszyn: Instytut Śląski; Drukarnia Cieszyńska, 1946. [Google Scholar]
  46. Oppman, Edmund. Warszawskie „Towarzystwo Patriotyczne” 1830–1831. Warszawa: Towarzystwo Miłośników Historii, 1937. [Google Scholar]
  47. Ostrowski, Antoni Jan. Pamiętnik z czasów powstania listopadowego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961. [Google Scholar]
  48. Pater, Mieczysław. “Biskup wrocławski Melchior von Diepenbrock wobec kwestii języka polskiego na Śląsku.” Studia Śląskie Seria Nowa 30 (1976): 37–57. [Google Scholar]
  49. Pater, Mieczysław. “Krahl Jan Nepomucen.” In Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, edited by Mieczysław Pater, 201–2. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1996. [Google Scholar]
  50. Pater, Mieczysław. “Kraiński Wincenty.” In Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, edited by Mieczysław Pater, 202–3. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1996. [Google Scholar]
  51. Pelczar, Józef Sebastian. Zarys dziejów kaznodziejstwa w Polsce. 2nd ed. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1917. [Google Scholar]
  52. Podgórska, Eugenia. Szkolnictwo elementarne Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego, 1807–1831. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1960. [Google Scholar]
  53. Popiński, Krzysztof. “Pomoc materialna dla studentów Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 1811–1944.” In Studia i materiały z dziejów Uniwersytetu Wrocławskiego, 4:147–58. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995. [Google Scholar]
  54. Popliński, Jan. Nowe wypisy polskie czyli Wybór różnych wyimków prozę i poezyą zawierający. Vol. 1. Leszno: Druk i nakład Ernesta Günthera, 1831. [Google Scholar]
  55. Popliński, Jan. Nowe wypisy polskie czyli Wybór różnych wyimków prozę i poezyą zawierający. Vol. 2. Leszno: Druk i nakład Ernesta Günthera, 1838. [Google Scholar]
  56. Reiter, Jan. “Wincenty Kraiński.” In Ludzie dawnego Wrocławia, edited by Bernard Woodrow Januszewski, 235–42. Biblioteka Wrocławska, Seria 2. 3. Wrocław: Towarzystwo Miłośników Wrocławia, 1961. [Google Scholar]
  57. Reiter, Jan, Wacław Długoborski, Adam Galos, and Karol Maleczyński. Teksty źródłowe do historii Wrocławia. Vol. 2, Do końca XIX wieku. Sobótka 3. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1955. [Google Scholar]
  58. Richter, Gustav. Nachrichten von den Freitischen und Stipendien bei der Königlichen Universität Breslau sowie von den Preisstiftungen. Breslau: [s.n.], 1903. [Google Scholar]
  59. Rösel, Hubert. Dokumente Zur Geschichte Der Slawistik in Deutschland. Vol. 1: Die Universitäten Berlin und Breslau im 19. Jahrhundert. Berlin: Akademie-Verlag, 1957. [Google Scholar]
  60. Schematismus des Bisthums Breslau und der katholischen Militär-Seelsorge der Königl. Preuss. Armeen für das Jahr 1851. Breslau: Robert Nischkowsky, 1851. [Google Scholar]
  61. Schematismus des Bisthums Breslau und des ihm annectirten Delegaturbezirkes für das Jahr 1853. Breslau: Robert Nischkowsky, 1853. [Google Scholar]
  62. Schematismus Des Bisthums Breslau Und Des Ihm Annectirten Delegatur-Bezirks Für Das Jahr 1861. Breslau: Georg Philipp Aderholz, 1861. [Google Scholar]
  63. Schematismus des Bisthums Breslau und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1876. Breslau: Robert Nischkowsky, 1876. [Google Scholar]
  64. Sczaniecki, Kazimierz. Pamiętnik: Wielkopolska i powstanie styczniowe we wspomnieniach galicyjskiego ziemianina. Edited by Witold Molik. Wydawnictwa Źródłowe Komisji Historycznej 25. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1995. [Google Scholar]
  65. Semenenko, Piotr. Listy duchowne. Kraków: Zgromadzenie Zmartwychwstania Pańskiego, 1924. [Google Scholar]
  66. Skulski, Ryszard. “Z literatury r. 1848: (Gustaw Ehrenberg, Walery Wielogłowski, Wincenty Krasiński).” Sprawozdanie Polskiej Akademii Umiejętności 49, no. 8 (1948): 388–91. [Google Scholar]
  67. Smereka, Jan. Polacy na studiach lekarskich we Wrocławiu w latach 1811–1918. Wrocław: Ossolineum, 1979. [Google Scholar]
  68. Smoleński, Władysław. “Towarzystwo Patriotyczne.” Przegląd Historyczny 8, no. 1 (1909): 85–105. [Google Scholar]
  69. Smolikowski, Paweł. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego. Vol. 4: Mesjanizm i słowianofilstwo. Kraków: Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, 1896. [Google Scholar]
  70. Spazier, Richard Otto. Historia powstania narodu polskiego w roku 1830–1831. Vol. 3. Paryż: Drukarnia J. Pinard, 1833. [Google Scholar]
  71. Storch, Paul. “Zum Gedächtniβ an Dr. Krainski.” Schlesisches Kirchenblatt 48, no. 43 (1882): 341–42. [Google Scholar]
  72. Sudolski, Zbigniew. “«Czarna legenda» Mickiewicza.” In W krainie pamiątek: Prace ofiarowane Profesorowi Bogdanowi Zakrzewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, edited by Jacek Kolbuszewski, 193–209. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996. [Google Scholar]
  73. Szymiczek, Franciszek. Stowarzyszenia akademickie polskiej młodzieży górnośląskiej we Wrocławiu: 1863–1918. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1963. [Google Scholar]
  74. Trzeciakowski, Lech. Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003. [Google Scholar]
  75. Tuwim, Julian, ed. Cztery wieki fraszki polskiej. Warszawa: Czytelnik, 1957. [Google Scholar]
  76. Tuwim, Julian. “Dr Kraiński czyli sensacyjna wypowiedź Adama Mickiewicza.” In Cicer cum caule czyli Groch z kapustą, panopticum i archiwum kultury, 50–53. Warszawa: Czytelnik, 1958. [Google Scholar]
  77. Urban, Wincenty. “Ksiądz Wincenty Kraiński i jego działalność we Wrocławiu.” Wiadomości Duszpasterskie oraz Szkice Kazań Niedzielnych i Świątecznych 8, no. 12 (1952): 402–7. [Google Scholar]
  78. Urban, Wincenty. “Lektor języka polskiego na Uniwersytecie Wrocławskim.” Wrocławski Tygodnik Katolicki 3, no. 41 (1955): 13. [Google Scholar]
  79. Wieczny pokój między kolegami. Do W. K. mecenasa sądu N. I. K. P. D. O. P. J. M., jako w tym urzędzie na liście ostatni. Kolęda na rok 1826. Warszawa: [s.n.], 1825. [Google Scholar]
  80. Witkowski, Michał. “Spowiednik Mickiewicza.” In Munera litteraria. Księga ku czci profesora Romana Pollaka, edited by Włodzimierz Dworzaczek, 345–52. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962. [Google Scholar]
  81. “Wyjątki z listu Augusta Mosbacha do autora Historji prawodawstw Słowiańskich.” Dziennik Warszawski, no. 47 (1852): 1. [Google Scholar]
  82. Zachariasiewicz, J. “Relacja.” Tygodnik Ilustrowany, March 30, 1867. [Google Scholar]
  83. Zakrzewski, Bogdan. “Arcygrafoman kontra arcypoeta, czyli ks. Wincenty Kraiński wobec Adama Mickiewicza.” Pamiętnik Literacki 89, no. 1 (1998): 117–30. [Google Scholar]
  84. Zakrzewski, Bogdan. “«Spowiednik» Mickiewicza – ks. Wincenty Kraiński.” In „Spowiednicy” Mickiewicza i Fredry oraz inne eseje, 43–72. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1994. [Google Scholar]
  85. Zieliński, Andrzej. “Wrocławski emigrant – Wincenty Kraiński.” Prace Literackie 5 (1963): 148–65. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.