Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Vol. 26 No. 2 (2018)

Biblical theology and biblical studies

From the Saint Florian Psalter to the Jakub Wujek Psalter: About the Stability of Biblical Polish

DOI: https://doi.org/10.34839/wpt.2018.26.2.145-164  [Google Scholar]
Published: 2019-05-29

Abstract

The aim of the article is to show the role medieval Polish translations of The Psalter (the Saint Florian Psalter, the Pulawski Psalter, the Cracow Psalter) played in shaping the Polish Psalter and biblical style, as well as to point out their stylistic influence on later Renaissance translations of The Book of Psalms and free translations (the Psalter by Walenty Wróbel, the David’s Psalter by Mikołaj Rej). The analyses show meticulous, conscious work of medieval translators done in order to shape the stylistic and linguistic layer of the translation. They also deal with the translators’ efforts and stylistic choices, such as conscious archaization or synonymy, that often are the effect of abandoning literal translation, which is against popular views of only word-for-word, mechanical translation of Latin Vulgate. The analyses indicate that the process of creating native biblical style of poetry is reflected in the earliest translations and editions of The Book of Psalms. Some of its features are preserved in Renaissance translations despite the revolution which happened in Polish biblical texts due to the Reformation and Humanism.

References

  1. E. BELCARZOWA, Niektóre osobliwości leksykalne Biblii tzw. Leopolity, Wrocław 1989. [Google Scholar]
  2. D. BIEŃKOWSKA, Polski styl biblijny, Łódź 2002. [Google Scholar]
  3. D. BIEŃKOWSKA, Słownictwo i frazeologia w Psałterzu przełożonym przez ks. Jakuba Wujka (1594), t. I-II, Łódź 1999. [Google Scholar]
  4. D. BIEŃKOWSKA, Wzorzec stylistyczny polszczyzny biblijnej w pierwszej połowie XVI wieku, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. VIII, Szczecin 2009, s. 29-37. [Google Scholar]
  5. A. BRÜCKNER, Mikołaj Rej. Studium krytyczne, Kraków 1905. [Google Scholar]
  6. M. CYBULSKI, Różnice leksykalne między piętnastowiecznymi częściami Psałterza floriańskiego, [w:] Studia historycznojęzykowe. Wybór problemów i przegląd metod badawczych z zakresu historii języka polskiego, red. I. BAJEROWA, Wrocław 1986. [Google Scholar]
  7. M. CYBULSKI, Staropolskie przekłady Psałterza, „Rozprawy Komisji Językowej”, t. XLI (1996), z. 2, Łódź 1996. [Google Scholar]
  8. M. CYBULSKI, M. KAMIŃSKA, D. KOWALSKA, Słownik polsko-łaciński do średniowiecznych psałterzy polskich. Wyrazy autosemantyczne, Łódź 2000. [Google Scholar]
  9. M. KAMIŃSKA, M. CYBULSKI, Indeks łacińsko-polski do Psałterza floriańskiego, Warszawa 1995. [Google Scholar]
  10. Z. KLEMENSIEWICZ, Historia języka polskiego, Warszawa 1981. [Google Scholar]
  11. M. KOSSOWSKA, Z dziejów polskiego stylu psałterzowego, „Język Polski” XLII (1962), s. 135-148, 194-212. [Google Scholar]
  12. D. KOWALSKA, Styl najstarszego polskiego przekładu Psałterza na tle porównawczym, Łódź 2003. [Google Scholar]
  13. D. KOWALSKA, Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistyczno-językowe „Psałterza Dawidowego”, Łódź 2013. [Google Scholar]
  14. S. KOZIARA, Polszczyzna biblijna – między tradycją a wyzwaniem współczesności, [w:] Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy, red. E. WOŹNIAK, Łódź 2000, s. 185-199. [Google Scholar]
  15. S. KOZIARA, Tradycyjne biblizmy a nowe polskie przekłady Pisma Świętego (ujęcie filologiczno-normatywne), Kraków 2009. [Google Scholar]
  16. S. KOZIARA, Rodzime brzmienia Dawidowej muzy. Z dziejów obecności Psałterza w języku polskim, „Znak” 1995, z. 12, s. 93-108. [Google Scholar]
  17. W. KURASZKIEWICZ, Tło społeczne rozwoju polskiego języka literackiego, [w:] TENŻE, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa-Poznań 1986, s. 129-179. [Google Scholar]
  18. I. KWILECKA, Studia nas staropolskimi przekładami Biblii, Poznań 2003. [Google Scholar]
  19. E. OSTROWSKA, Walka o piękne słowo psałterzowe (Psałterz Kochanowskiego i Psałterz brzeski), „Język Polski” XXXIII (1953), s. 285-317. [Google Scholar]
  20. E. OSTROWSKA, Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978. [Google Scholar]
  21. KS. R. PIETKIEWICZ, Biblia Polonorum, t. I. Od początku do 1638 roku, Poznań 2016. [Google Scholar]
  22. S. ROSPOND, Druki mazurskie XVI wieku, Olsztyn 1948. [Google Scholar]
  23. S. ROSPOND, Język renesansu a średniowiecza na podstawie literatury psałterzowo-biblijnej, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. III, Historia języka, cz. 2, red. M. R. MAYENOWA, Z. KLEMENSIEWICZ, Warszawa 1962, s. 61-181. [Google Scholar]
  24. S. ROSPOND, Studia and językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Małecki, Grzegorz Orszak), Wrocław 1949. [Google Scholar]
  25. I. ROSTKOWSKA, Bibliografia dzieł Mikołaja Reja. Okres staropolski, Wrocław 1970. [Google Scholar]
  26. S. SIEROTWIŃSKI, „Pleonazm”, [w:] TENŻE, Słownik terminów literackich, Wrocław 1986, s. 179. [Google Scholar]
  27. Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. R. MAYENOWA, t. I, Wrocław 1966. [Google Scholar]
  28. Słownik staropolski, red. S. URBAŃCZYK, Wrocław 1953-1999. [Google Scholar]
  29. T. SKUBALANKA, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław 1984. [Google Scholar]
  30. B. WALCZAK, W sprawie języka współczesnych przekładów Biblii, [w:] Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego: z okazji 400-lecia wydania Biblii ks. Jakuba Wujka, red. ks. Z. ADAMEK, S. KOZIARA, Tarnów 1999, s. 79-85. [Google Scholar]
  31. T. WITCZAK, Studia nad twórczością Mikołaja Reja, Warszawa 1975. [Google Scholar]
  32. E. WOŹNIAK, Słownictwo i frazeologia Psałterza krakowskiego (1532) na tle ówczesnych przekładów biblijnych, Łódź 2002. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.