Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 142 (2024): Our Past

Articles

The The Activities of the Capuchins of the Kraków Province in the Polish Lands in the Years of 1945-1970

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2024.142.65-136  [Google Scholar]
Published: 2024-12-31

Abstract

The Capuchin Order appeared in Poland thanks to the efforts of King John III Sobieski in the 17th century, carrying extensive social and pastoral activities, developing educational centres and influencing the achievements of the Polish science in various fields. The situation was similar in 1945-1970, when, despite the repressions of the Communist authorities, the Capuchins of the Kraków Province endeavoured to consolidate the religious life of the Poles in the post-war reality. This task was all the more problematic because they also had to face difficulties of a material and personnel nature. These resulted in large part from the interference of the Communist authorities in Poland, aiming to expel the Catholic Church from the social life. The policies of the Communist apparatus of power had a negative influence on religious vocations, as well as pastoral, educational or scientific activities of the province. The conscription of seminary students for compulsory military service also posed a difficulty, which significantly hampered the religious formation and education of the younger generation of the Capuchins. The work on the socio-religious development of the Polish youth was undoubtedly hindered by the Communists’ attempts and sometimes successful endeavours to liquidate Capuchin educational institutions, remove Capuchins working as teachers from schools, or eliminate religious instruction from elementary and secondary schools. Despite these actions, the Capuchins of the Kraków Province were committed to rebuilding church structures in the Western and Northern Lands of Poland by building parish structures and educational activities. In all Capuchin establishments of the Kraków Province in the period analysed, pastoral activities were conducted, but also social work for those in need. It should also be emphasised that in the period so difficult for Poland, these monks often exhibited heroic dedication to build a better future for successive generations, and more importantly, they did it effectively.

References

  1. Rumak Jerzy, Wspomnienia pilskie, Asyż 1971. [Google Scholar]
  2. Schematismus Ordinis Minorum S. P. Francisci Capuccinorum Provinciae Cracoviensis, Cracoviae 1952. [Google Scholar]
  3. Okólnik nr 50 z dnia 13 września 1945 r. w sprawie nauki szkolnej religii, Dz. Urz. M.O. 1945, nr 4, poz. 189. [Google Scholar]
  4. Ramowy Program Katechizacji w zakresie szkoły podstawowej (I-VIII), w: Materiały pomocnicze do nauczania religii. Szkoła podstawowa, Wrocław 1991, s. 17-28. [Google Scholar]
  5. Ramowy program katechizacji w zakresie szkoły średniej (I-IV), w: Materiały pomocnicze do nauczania religii. Szkoła średnia, Wrocław 1991, s. 5-17. [Google Scholar]
  6. Warachim Hieronim, Wspomnienia z pracy katechetycznej, Gdańsk 1973. [Google Scholar]
  7. Wardęga Stanisław, Niższe Seminarium Duchowne w Krakowskiej Prowincji Kapucynów, Kraków 1982. [Google Scholar]
  8. Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 grudnia 1959 r. wydane w porozumieniu z Urzędem do spraw Wyznań w sprawie nadzoru nad seminariami duchownymi, Dz. Urz. Min. Ośw. z 30 I 1960, nr 1, poz. 5. [Google Scholar]
  9. Adamczyk Jerzy, Diecezjalny urząd katechetyczny, „Studia Prawnicze”, nr 1: (69) 2017, s. 7-26. DOI: https://doi.org/10.31743/sp.3353 [Google Scholar]
  10. Bar Joachim Roman, Polskie procesy beatyfikacyjne i kanonizacyjne, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, t. 11:1958, nr 5, s. 436-447. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.2681 [Google Scholar]
  11. Bar Joachim Roman, Śp. O. Władysław Stanisław Rymarz (1908-1979), „Prawo Kanoniczne”, R. 23:1980, nr. 1-2, s. 238-240. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1980.23.1-2.10 [Google Scholar]
  12. Bokun Janina, Trzeźwość głównym założeniem i zadaniem maksymiliańskiego ruchu trzeźwości, „Teologia i Człowiek”, R. 40:2017, nr 4, s. 163-164. DOI: https://doi.org/10.12775/TiCz.2017.052 [Google Scholar]
  13. Czekalski Ryszard, Polskie dokumenty katechetyczne po Soborze Watykańskim II, „Studia Theologica Varsaviensia”, t.40:2002, nr 2, s. 2-45. [Google Scholar]
  14. Dobrucka Marlena, Nauka religii poza szkołą w Diecezji Kieleckiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 92:2009, s. 53-70. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.11614 [Google Scholar]
  15. Dobrucki Bogdan, Nauka religii w Polsce po II wojnie światowej, „Laurentianum”, t. 3,2003, s. 134-140. [Google Scholar]
  16. Dominiczak Henryk, Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1980, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  17. Gadacz Jan Ludwik, Słownik Polskich Kapucynów, t.1, Wrocław 1985. [Google Scholar]
  18. Gadacz Jan Ludwik, Słownik Polskich Kapucynów, t.2, Wrocław 1986. [Google Scholar]
  19. Gadacz Kornel, Inwentarz archiwum prowincji krakowskiej zakonu OO. Kapucynów, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 2:1961, z. 1-2, s. 53-165. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6199 [Google Scholar]
  20. Gadacz Kornel, Katalog rękopisów bibliotecznych prowincji krakowskiej Zakonu OO. Kapucynów. 1600-1900, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 7:1963, s. 95-272. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6425 [Google Scholar]
  21. Gadacz Kornel, Inwentarz zbiorów sztuki prowincji krakowskiej zakonu OO. Kapucynów, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 11:1965, s. 119-200; t. 12:1965, s. 83-181, t. 14:1967, s. 205-226. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6461 [Google Scholar]
  22. Gadacz Kornel, Kapelańska epopeja. O. Kosma Lenczowski, kapucyn. Monografia, Asyż 1969, s. 269-274. [Google Scholar]
  23. Getek Leonard, Dzieje OO. Kapucynów w Wołczynie w latach 1948-1958, Wołczyn 2005. [Google Scholar]
  24. Kasprzak Dariusz, Gadacz, Jan Ludwik (1916-1985), w: Słownik pracowników książki polskiej, suplement III, red. H. Tadeusiewicz, Łódź 2010, s. 78. [Google Scholar]
  25. Korytkowski Jerzy, Działalność dydaktyczna, naukowa i wydawnicza kapucynów w Polsce, w: Trzysta lat kapucynów w Polsce, 1681-1981, Zakroczym, Warszawa, Kraków 1987, s. 253-263. [Google Scholar]
  26. Kubik Władysław, Zarys dydaktyki katechetycznej, Kraków 1990. [Google Scholar]
  27. Kufel Robert Romuald, Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim, 1945-1956, t. 3, Zielona Góra 2018. [Google Scholar]
  28. Kulpa Jan, Skołyszewski Jan, Wysocki Wojciech, Krakowska onkologia i 60-lecie działalności krakowskiego Oddziału Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, “Nowotwory Journal of Oncology”, t. 61: 2011, nr 6, s. 601-610. [Google Scholar]
  29. Kusiak Bogusław, Życie i działalność Kapucynów Prowincji Krakowskiej w Wałczu w latach 1945-1970, Kraków 2007. [Google Scholar]
  30. Kryger Tomasz, Duszpasterstwo Braci Mniejszych Kapucynów Prowincji Krakowskiej na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945-1956, Kraków 1997. [Google Scholar]
  31. Lexicon Capuccinum promptuarium historico – bibliographicum Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum (1525-1950), Romae 1951. [Google Scholar]
  32. Łuczak Henryk, Katecheza po II wojnie światowej, „Gość Niedzielny”, R. 48:1991, nr 5, s.1. [Google Scholar]
  33. Mandziuk Józef , Rumak Jerzy Józef, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. J. Mandziuk, t. 9, Warszawa 2016, s. 565-566. [Google Scholar]
  34. Marecki Józef, Instytucje naukowe klasztoru kapucynów w Krakowie, w: Trzysta lat Kapucynów w Krakowie. 1695-1995, red. J. Marecki, Kraków 1997, s.173-210. [Google Scholar]
  35. Marecki Józef, Śp. o. Zdzisław Rzeszutek OFMCap. (1918-1998), „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, R. 52:1999, nr 4, s. 84-87. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1801 [Google Scholar]
  36. Marecki Józef, Zmarli. Rzeszutek Zdzisław OFMCap., „Studia Franciszkańskie”, t. 10:1999, s. 486-489. [Google Scholar]
  37. Marecki Józef, Dzieje Zakonu Kapucynów w okresie II Rzeczypospolitej, Kraków 2000. [Google Scholar]
  38. Marecki Józef, Brat Baltazar Cekus. Archiwista IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość, w: Studia i rozprawy ofiarowane profesorowi Tytusowi Górskiemu,Kraków 2003, s. 123-149. [Google Scholar]
  39. Marecki Józef, Prejs Roland, Zarys historii kapucynów w Polsce, Kraków 2004. [Google Scholar]
  40. Marecki Józef, Działania operacyjne aparatu bezpieczeństwa wobec męskich wspólnot zakonnych na terenie województwa krakowskiego w latach 1945-1975, w: Informator [Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy w Krakowie], nr 25:2005/2006, s. 76-113. [Google Scholar]
  41. Marecki Józef, O. Kornel Gadacz. Zasłużony archiwista i historiograf, „Archiva Ecclesiastica”, R. 3:2006, nr 3, s. 111-115. [Google Scholar]
  42. Marecki Józef, Likwidacja niższych seminariów zakonnych na terenie woj. krakowskiego w 1952 r., w: Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007, s. 135-164. [Google Scholar]
  43. Marecki Józef, Gadacz Jan Ludwik (o. Kornel) OFMCap, w: Słownik biograficzny polskich archi wistów kościelnych, red. J. Marecki, Kraków 2017, t. 1, s. 46-49. DOI: https://doi.org/10.21906/9788376431352 [Google Scholar]
  44. Mezglewski Artur, Nadzór państwowy nad katolickimi seminariami duchownymi w okresie polski ludowej, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, t. 7:2004, s. 63-94. [Google Scholar]
  45. Mleczkowski Krzysztof, Działalność charytatywno-społeczna Braci Mniejszych Kapucynów z krakowskiego klasztoru po 1945 r., Kraków 1993. [Google Scholar]
  46. Pawłowicz Wincenty, Wyższe Seminarium Duchowne OO. Kapucynów w Krakowie [1926-1970], Kraków 1989. [Google Scholar]
  47. Prejs Roland, Osiedlenie się kapucynów na Ziemiach Odzyskanych w r. 1945, „Studia Franciszkańskie”, R. 2:1986, s. 239-249. [Google Scholar]
  48. Prejs Roland, O. Przemysław Zygmunt Knap, kapucyn (1914-1981): pierwszy kapłan w powojennym Gorzowie, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 13:2006, s. 257-262. [Google Scholar]
  49. Prejs Roland, Parafia św. Krzyża w Gorzowie Wielkopolskim pod zarządem kapucynów w latach 1945-1951, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 14:2007, s. 179-200. [Google Scholar]
  50. Raina Peter, Kościół w PRL. Dokumenty, 1960-1974, t. 2, Poznań 1995. [Google Scholar]
  51. Sanktuarium Maryjne u oo. kapucynów we Wrocławiu, „Wiadomości Prowincji Krakowskiej oo. Kapucynów”, R. 14,1975, nr 2/34, s. 157. [Google Scholar]
  52. Skuza Sylwester, Nauczanie religii w Polsce w świetle prawa państwowego po roku 1945, w: Nowa Ewangelizacja, Poznań 1993, s. 204. [Google Scholar]
  53. Stanuch Zbigniew, Walka o religię. Katechizacja szkolna i pozaszkolna na Pomorzu Zachodnim, 1945-1961, Szczecin 2014. [Google Scholar]
  54. Stroba Jerzy, Geneza nowego programu katechezy, „Katecheta”, R. 16:1972, s. 156. [Google Scholar]
  55. Szmerek Agnieszka, Franciszkański rys uroczystości religijnych w kościele Przemienienia Pańskiego w Krakowie według kroniki krakowskiego Kolegium XX. Pijarów, 1932-1955, w: Non cesso gratias agere Deo et hominibus, Kraków-Warszawa 2013, s. 880-888. [Google Scholar]
  56. Tomkiewicz Wincenty, Krótki Zarys Historyczny Zakonu OO. Kapucynów, [bmw] 1966. [Google Scholar]
  57. Tomko Andrzej, Działalność trzeźwościowa Kościoła w Polsce w czasach przełomu, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, R. 18:2010, nr 1, s. 161-162. [Google Scholar]
  58. Wiśniewski Jan, Dokument dotyczący likwidacji zakonnych placówek oświatowych w województwie bydgoskim w 1952, „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie”, nr 7:2017, s. 149-157. DOI: https://doi.org/10.56583/frp.1572 [Google Scholar]
  59. Wojnar Alojzy, Rozwój i działalność Trzeciego Zakonu św. Franciszka przy kościele oo. Kapucynów w Krakowie w latach 1919-1939, „Wiadomości Prowincji Krakowskiej OO. Kapucynów”, nr 1/49:1979, s. 116. [Google Scholar]
  60. Zubek Stanisław, Jak usuwano religię ze szkół, „Ład“, R. 8:1990, nr 37, s. 3. [Google Scholar]
  61. Br. Alojzy Wojnar, https,//kapucyni.pl/br-alojzy-wojnar/, dost. 1.05.2021 r. [Google Scholar]
  62. Br. Aureliusz Puzio, https,//kapucyni.pl/br-aureliusz-puzio/, dost.7.05.2021 r. [Google Scholar]
  63. Br. Celestyn Giba, https, //kapucyni.pl/br-celestyn-giba/, dost.1.05.2021r. [Google Scholar]
  64. Diamentowy jubileusz. 21.06.2014. Niezwykły duszpasterz, przyjaciel lotników, Ojciec Dominik Orczykowski, obchodził w sobotę 60-lecie święceń kapłańskich, https,//archiwum-8bltr.wp.mil.pl/pl/1107.html, dost. 3.05.2021 r. [Google Scholar]
  65. Kult Najświętszego Serca Jezusowego. List pasterski Episkopatu Polski o osobistym poświęceniu się Najświętszemu Sercu Jezusowemu oraz o jego Intronizacji w rodzinach (1948), http,//mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl/kult_serca_jezusowego/list.htm, dost. 21.09.2018 r. [Google Scholar]
  66. Ministri Generales O.F.M.Cap., https,//www.ofmcap.org/images/docs/altri/ministri_generales_ofmcap.pdf, dost. 1.11.2023 roku. [Google Scholar]
  67. [Nekrolog – o. Donatus Wynant], https://www.openarchieven.nl/prs:a1ec6926-630d-46bd-a2ea- 6317eba87de5, dost. 3.12.2023 r. [Google Scholar]
  68. Ojciec Romuald Szczałba - autobiografia, https,//www.kapucyni.pl/info/537-ojciec-romuald-szczasba-autobiografia, dost. 20.08.2018 r. [Google Scholar]
  69. Pożegnania: br. Gustaw Tyburczy OFMCap., https://www.zyciezakonne.pl/wiadomosci/kraj/pozegnania-br-gustaw-tyburczy-ofmcap-77366/, dost. 2.12.2023 roku. [Google Scholar]
  70. Protasiewicz Tomasz, Br. Romuald Szczałba, https,//kapucyni.pl/br-romuald-szczalba/, dost. 25.03.2021 r. [Google Scholar]
  71. Trzeci Zakon Franciszkański. Parafia św. Jana Chrzciciela w Trzciance. Grupy parafialne, Trzeci Zakon Franciszkański, https,//trzcianka.saletyni.pl/parafia/grupy-parafialne/iii-zakon-franciszkanski/, dost. 11.04.2021 r. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.