Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen
Nasza Przeszłość

Bd. 76 (1991): Nasza Przeszłość

Artykuły

O "archeologii sztuki i krytycyzmie naukowym" w polskiej architekturze sakralnej drugiej połowy XIX wieku

  • Andrzej Majdowski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1991.76.295-313  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 1991-12-30

Abstract

Architektura polska XIX wieku nie może poszczycić się znaczącymi osiągnięciami na polu teoretycznym. Od połowy tego stulecia obowiązywała zasada czystości stylistycznej, szczególnie przestrzegana w architekturze sakralnej. W obszarze ideologii uwidoczniła się tendencja do podkreślania związków z lokalnym dziedzictwem architektonicznym. Najwyraźniejszym tego przejawem był ceglany neogotyk (konstrukcja muszlowa), który spotykamy pod nazwą stylu wiślano-bałtyckiego. Wszystko to opierało się na ogólnoeuropejskim myśleniu estetycznym, które dotarło do nas przede wszystkim za pośrednictwem wpływów niemieckich, a postulaty dotyczące „archeologii sztuki i krytyki naukowej” uzupełniały podstawowy kanon dojrzałego historyzmu. Autor pragnie zwrócić uwagę na ich występowanie w odpowiedniej literaturze i publicystyce polskojęzycznej w ciągu półwiecza poprzedzającego I wojnę światową, dziś terminów tych nie spotyka się już w opracowaniach z zakresu historii architektury. A jednak wydaje się, że odegrały wówczas ważną rolę – zwłaszcza w procesie kształtowania założeń architektury narodowej. Jednak poznanie całego znaczenia terminów „archeologia sztuki i krytyka naukowa” wymaga dokładnych badań ewolucji nauk estetycznych w głównych ośrodkach europejskich w XIX wieku.

Literaturhinweise

  1. Buszard L. , O albumach malowniczych, „Biblioteka Warszawska” R. 1861 t. 1 s. 151n. 29 N. Orda, Album widoków historycznych Polski, Warszawa 1873— 1883. [Google Scholar]
  2. Dziekoński J. , Monografia kościoła parafialnego w Będkowie, Kraków 1893. [Google Scholar]
  3. Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795— 1918, Warszawa 1975. [Google Scholar]
  4. Heise J. , Schmidt B. , Bau- und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen, 1884—1919. [Google Scholar]
  5. Kothe J., Verzeichnis der Kunstdenkmaler der Provinz Schlesien, 1866—1894. [Google Scholar]
  6. Lauterbach A. , Styl Stanisława Augusta, Warszawa 1918. [Google Scholar]
  7. Łepkowski J., Zur Terminologie der christlichen Baustyle in Polen, „Mitteilungen der k.k. Zentralkommission zur Erf-orschung und Erhaltung der Baudenkmale” 1859. [Google Scholar]
  8. Marconi J. , W. Marconi W. , Album architektoniczne dawnych zabytków i pamiątek przeszłości, Warszawa od 1894 r. 33 Monografia ;lustrowana, czyli opis kościołów rzymsko-katolickich w Królestw e Polskim, Warszawa 1908. [Google Scholar]
  9. Mizierowicz A. , Album augustowskie. Zbiór miejscowych widoków, Wilno 1857. [Google Scholar]
  10. Olszewski D., Przemiany społeczno-religijne w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku, Dublin 1984. [Google Scholar]
  11. Ostrowska - Kębłowska Z., Problemy historyzmu w badaniach nad architekturą wieku XIX, w: „Myśl o sztuce Materiały Sesji zorganizowanej z okazji czterdziestolecia istnienia Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1976. [Google Scholar]
  12. Pruszyński J. , Ochrona zabytków w Polsce, Warszawa 1989. s. 57. 81 J. H i n z, Szkice architektoniczne krajowych dzieł sztuki, Warszawa 1889. [Google Scholar]
  13. Przeździecki A., Rastawiecki E. , Wzory sztuki średniowiecznej i z epoki odrodzenia po koniec XVII wieku w dawnej Polsce, 1854—69. [Google Scholar]
  14. Raczyński E., Wspomnienia Wielkopolski, Poznań 1842. [Google Scholar]
  15. Sokołowski M., Warunki wydawnicze pomników architektury w Polsce, w: Pamiętnik Pierwszego Zjazdu Historycznego im. Jana Długosza odbytego w czterechsetną rocznicę jego śmierci. Wydawnictwa Komisyi Historyi Architektury i Akademii Umiejętności w Krakowie, t. 20, Kraków 1881. [Google Scholar]
  16. Stawecki E. , Album kaliskie, Warszawa 1858. [Google Scholar]
  17. Walicki M. , Sprawa inwentaryzacji zabytków w dobie Królestwa Polskiego 1827—1862, Warszawa 1931. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in